اختلال پردازش شنوایی (APD)، نوعی اختلال شنوایی است که در آن مغز شما در پردازش اصوات مشکل دارد. این اختلال می‌تواند بر نحوه درک گفتار و سایر اصوات موجود در محیط تأثیر بگذارد. برای مثال، سوال «کاناپه (couch) چه رنگی است؟» ممکن است «گاو (cow) چه رنگی است؟» شنیده شود.
اختلال پردازش شنوایی ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما علائم به‌طور معمول از کودکی شروع می‌شود. ممکن است به نظر برسد کودک «به‌طور عادی» می‌شنود، اما در حقیقت در تفسیر اصوات و استفاده صحیح از آن‌ها مشکل دارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره APD، علائم و نحوه تشخیص و درمان آن به مطالعه این مقاله ادامه دهید.
اختلال پردازش شنوایی
شنیدن فرایند پیچیده‌ای است. امواج صوتی از محیط اطراف به گوش ما منتقل شده و در گوش میانی به ارتعاشات تبدیل می‌شوند.
وقتی ارتعاشات به گوش داخلی می‌رسند، سلول‌های مختلف حسی سیگنال الکتریکی تولید می‌کنند که از طریق عصب شنوایی به مغز می‌رسد. در مغز این سیگنال تجزیه و تحلیل و پردازش می‌شود تا به صدایی تبدیل شود که بتوانید آن را تشخیص دهید.
افراد مبتلا به اختلال پردازش شنوایی در مرحله پردازش مشکل دارند؛ به همین دلیل در درک و پاسخ دادن به اصوات محیط خود دچار مشکل هستند.
شایان ذکر است که APD، اختلال شنوایی است.
اختلال پرازش شنوایی نتیجه بیماری دیگری نیست که ممکن است در درک یا توجه تأثیر بگذارد، مانند اختلال طیف اوتیسم (ASD) یا اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD).
البته، در برخی موارد، اختلال پردازش شنوایی ممکن است همراه با این بیماری‌ها رخ دهد.
علائم اختلال پردازش شنوایی چیست؟
علائم اختلال پردازش شنوایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در درک گفتار، به‌ویژه در محیط‌های پُر سروصدا یا موقعیت‌هایی که بیش از یک نفر درحال صحبت باشد
- درخواست مکرر از مردم برای تکرار آنچه گفته‌اند و یا پاسخ دادن با کلماتی مانند «هان» یا «چی»
- سوءتفاهم و برداشت غلط درمورد گفته‌ها
- نیاز به زمان طولانی‌تر برای پاسخ دادن هنگام مکالمه
- مشکل در گفتن این‌که صدا از کجا می‌آید
- مشکل در تمایز بین اصوات مشابه
- مشکل در تمرکز یا توجه
- مشکل در دنبال کردن یا فهم گفتار سریع یا دستورالعمل‌های پیچیده
- مشکل در یادگیری یا لذت بردن از موسیقی
به دلیل این علائم، شاید به نظر برسد مبتلایان به این اختلال در شنیدن مشکل دارند، اما با توجه به این‌که مشکل مربوط به پردازش اصوات است، آزمایش‌ها اغلب نشان می‌دهد که توانایی شنیدن آن‌ها طبیعی است.
با توجه به این‌که افراد مبتلا به اختلال پردازش شنوایی در پردازش و درک اصوات مشکل دارند، اغلب در فعالیت‌های یادگیری دچار مشکل هستند، به‌ویژه مواردی که به‌صورت کلامی ارائه می‌شوند.
چگونه اختلال پردازش شنوایی تشخیص داده می‌شود؟
هیچ روند استانداردی برای تشخیص اختلال پردازش شنوایی وجود ندارد. قسمت اول این روند شامل تاریخچه‌گیری کامل است.
این تاریخچه ممکن است شامل ارزیابی علائم و زمان شروع آن‌ها و همچنین بررسی این‌که آیا فرد فاکتورهای خطر ابتلا به APD را دارد یا خیر باشد.
رویکرد چندرشته‌ای
با توجه به این‌که بیماری‌های متعددی می‌توانند شبیه به اختلال پردازش شنوایی باشند یا همراه آن وجود داشته باشند، معمولا از رویکردی چندرشته‌ای برای تشخیص استفاده می‌شود.
این کار می‌تواند به متخصصان کمک کند که سایر علل احتمالی برای بیماری شما را رد کنند.
در این قسمت چند نمونه آورده شده است:
- شنوایی‌شناس می‌تواند تست‌های مختلف شنوایی انجام دهد.
- روانشناس می‌تواند عملکرد شناختی را ارزیابی کند.
- درمانگر گفتار و زبان می‌تواند مهارت‌های ارتباطی شفاهی و کتبی را ارزیابی کند.
- معلمان می‌توانند درباره هرگونه چالش یادگیری بازخورد دهند.
آزمون‌های ارزیابی
با استفاده از اطلاعاتی که تیم چندرشته‌ای از تست‌هایی که انجام شده فراهم می‌کند، شنوایی‌شناس تشخیص می‌دهد.
چند نمونه از انواع تست‌هایی که ممکن است استفاده شود شامل موارد زیر است:
- ارزیابی این‌که آیا مشکل شما به دلیل کم شنوایی است یا APD
- ارزیابی توانایی‌تان برای شنیدن و درک گفتار در سناریوهای مختلف، ازجمله با نویز پس‌زمینه، گفتار رقابتی و گفتار سریع
- تعیین این‌که آیا می‌توانید تغییرات کم در اصوات، مانند تغییرات شدت یا زیروبمی صدا را متوجه شوید یا خیر
- سنجش توانایی‌تان برای تشخیص الگوها در اصوات
- استفاده از الکترودها برای پایش فعالیت‌های مغزتان هنگامی که از هدفون برای گوش دادن به اصوات استفاده می‌کنید
علل اختلال پردازش شنوایی چیست؟
به‌طور کامل مشخص نیست که دقیقا چه چیزی باعث اختلال پردازش شنوایی می‌شود، اما برخی از دلایل احتمالی یا عوامل خطر وجود دارد که شناسایی شده است.
این عوامل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تاخیرها یا مشکلات مربوط به رشد ناحیه‌ای از مغز که اصوات را پردازش می‌کند
- ژنتیک
- تغییرات نورولوژیکی مربوط به افزایش سن
- آسیب عصبی که به دلیل مواردی مانند بیماری‌های دژنراتیو، مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS)، عفونتی مانند مننژیت یا آسیب به سر رخ می‌دهد
- عفونت‌های مکرر گوش (اوتیت مدیا)
- مشکلاتی در زمان تولد یا اندکی پس از آن، ازجمله کمبود اکسیژن مغز، وزن کم هنگام تولد و زردی
چگونه اختلال پردازش شنوایی درمان می‌شود؟
درمان اختلال پردازش شنوایی بر اساس نیازهای فردی شما و طبق ارزیابی‌های انجام شده طی مراحل تشخیص انجام می‌شود.
درمان بر موارد زیر تمرکز دارد:
- کمک به شما در یادگیری نحوه پردازش بهتر اصوات
- آموزش مهارت‌هایی برای کمک به شما برای جبران APD
- کمک به شما برای ایجاد تغییر در محیط یادگیری یا محیط کارتان جهت مدیریت بهتر بیماری
تربیت شنوایی
تربیت شنوایی یکی از مولفه‌های اصلی درمان اختلال پردازش شنوایی است که می‌تواند به شما در تجزیه و تحلیل بهتر اصوات کمک کند.
تربیت شنوایی را می‌توان از طریق جلسه حضوری و به‌صورت انفرادی با یک درمانگر و یا به‌صورت آنلاین انجام داد.
برخی از نمونه‌های تمرینات عبارت‌اند از:
- شناسایی تفاوت در اصوات یا شناسایی الگوهای اصوات
- تعیین منبع تولید صدا
- تمرکز بر روی اصواتی خاص در حضور نویز پس‌زمینه
استراتژی‌های جبرانی
هدف استراتژی‌های جبرانی، تقویت مواردی مانند حافظه، توجه و مهارت‌های حل مسئله برای کمک به شما در مدیریت APD است. نمونه‌هایی از استراتژی‌های جبرانی که آموزش داده می‌شود عبارت‌اند از:
- پیش‌بینی مولفه‌های احتمالی مکالمه یا پیام
- استفاده از وسایل کمکی دیداری برای کمک به سازماندهی اطلاعات
- استفاده از تکنیک‌های حافظه، مانند دستگاه‌های مرتبط با حافظه (mnemonic devices)
- یادگیری تکنیک‌های گوش دادن فعالانه
تغییرات در محیط شما
ایجاد تغییر در محیط اطراف‌تان نیز ممکن است به شما در مدیریت اختلال پردازش شنوایی کمک کند. برخی از نمونه‌های تغییرات محیطی عبارت‌اند از:
- تطبیق و تنظیم وسایل اتاق برای کمک کاهش نویز، مانند استفاده از فرش به‌جای کفی‌های سخت
- اجتناب از مواردی که نویز پس‌زمینه تولید می‌کنند، مانند پنکه، رادیو یا تلویزیون
- نشستن نزدیک به منبع صدا در شرایطی که برقراری ارتباط ضروری است، مانند جلسه کاری یا کلاس درس
- استفاده از وسایل کمکی دیداری در کلاس به‌جای صحبت کردن صرف
- استفاده از تکنولوژی کمکی، مانند سیستم اِف‌اِم (FM) شخصی که از میکروفون و گیرنده برای انتقال اصوات به‌طور مستقیم از منبع صدا به گوش شما استفاده می‌کند
تفاوت اختلال پردازش شنوایی با خوانش‌پریشی
خوانش‌پریشی (Dyslexia) نوعی اختلال یادگیری است که با مشکل در خواندن مشخص می‌شود.
این اختلال شامل مشکل در مواردی مانند:
- شناسایی کلمات
- تطبیق صداهای گفتاری با حروف و کلمات
- درک آنچه خوانده‌اید
- تبدیل و ترجمه کلمات نوشتاری به گفتار
خوانش‌پریشی از نظر این‌که افراد مبتلا به آن برای پردازش اطلاعات با مشکل روبرو هستند، مشابه اختلال پردازش شنوایی است.
البته خوانش‌پریشی به‌جای تأثیر بر بخشی از مغز که صداها را پردازش می‌کند، بر بخشی از مغز که زبان را پردازش می‌کند تأثیر می‌گذارد.
مانند APD، افراد مبتلا به خوانش‌پریشی نیز ممکن است در فعالیت‌های یادگیری، به‌ویژه فعالیت‌هایی که شامل خواندن، نوشتن یا هجی کردن است، مشکل داشته باشند.
تفاوت اختلال پردازش شنوایی با اختلال طیف اتیسم (ASD)
اختلال طیف اتیسم نوعی اختلال رشدی است که در رفتار و توانایی برقراری ارتباط فرد تأثیر می‌گذارد.
علائم ASD به دو دسته تقسیم می‌شود:
- مشکل در برقراری ارتباط یا تعامل با دیگران
- انجام رفتارهای تکراری و داشتن علایق بسیار محدود و خاص
اختلال طیف اتیسم ممکن است در افراد بسیار متفاوت باشد، چه از نظر علائم خاصی که وجود دارد و چه از نظر شدت علائم. این بیماری می‌تواند در فرایندهای مختلفی تأثیر بگذارد، ازجمله پاسخ به صداها یا زبان گفتاری.
البته فرد مبتلا به ASD که در پردازش یا درک اصوات محیط خود مشکل دارد، لزوما مبتلا به APD نیست. درعوض این علامت می‌تواند به دلیل تاثیرات یکپارچه ASD در برابر نوعی اختلال شنوایی مانند APD باشد.
چکیده‌های مهم و کلیدی
اختلال پردازش شنوایی نوعی اختلال شنوایی است که در آن مغز شما در پردازش اصوات مشکل دارد.
افراد مبتلا به APD اغلب در موارد زیر با مشکل روبرو می‌شوند:
- درک گفتار
- گفتن تفاوت بین اصوات
- تعیین منبع تولید صدا
مشخص نیست که چه چیزی باعث بروز APD می‌شود، اما عوامل مختلفی شناسایی شده است که ممکن است در این اختلال نقش داشته باشد، ازجمله:
- مسائل رشدی و تکاملی
- آسیب عصبی
- ژنتیک
تشخیص APD بر عهده تیمی متشکل از چندین متخصص مختلف است.
درمان APD به‌صورت موردی (برای هرشخص به‌صورت جداگانه) تعیین می‌شود.
متخصصان با شما یا کودک‌تان همکاری خواهند کرد تا برنامه درمانی مناسب بر اساس نیازهای فردی شما تهیه شود.
