اگر کم شنوایی شدید تا عمیق دارید، ممکن است کاشت حلزون (Cochlear implant) برای شما مفید باشد. کاشت حلزون شنوایی دستگاه‌ای است که با عمل جراحی در حلزون گوش (استخوانِ مارپیچی شکل در گوش داخلی) کاشت می‌شود. کاشت حلزون صداها را به ایمپالس‌های الکتریکی تبدیل می‌کند و مغز آن‌ها را تفسیر می‌کند. این دستگاه جایگزینی برای عملکرد حلزون است.
با این حال، دستگاه کاشت حلزون شنوایی برای همه مناسب نیست و عوارض احتمالی نیز وجود دارد. همچنین استفاده موفقیتآمیز از کاشت حلزون، نیازمند درمان و تربیت شنوایی گسترده است.
در این مقاله چگونگی عملکرد دستگاه و ملزومات این روند را بررسی خواهیم کرد. همچنین هزینه، مزایا و معایب آن را مطرح خواهیم داد.
کاشت حلزون چیست؟
کاشت حلزون دستگاه پزشکی، الکترونیکی و کوچکی است که کم شنوایی شدید تا عمیق را بهبود می‌بخشد و برای کمک به بزرگسالان، کودکان و نوزادان کم شنوا استفاده می‌شود. دستگاه با تحریک الکتریکی عصب حلزونی کار می‌کند و شامل اجزای خارجی و داخلی است.
قسمت خارجی پشت گوش قرار می‌گیرد و از یک میکروفون تشکیل شده است که امواج صوتی را دریافت می‌کند. پردازنده گفتار نیز صداها را پردازش و آن‌ها را به سیگنال‌های دیجیتال تبدیل می‌کند. این سیگنال‌ها به فرستنده (transmitter) فرستاده می‌شوند و فرستنده آن‌ها را به گیرنده داخلی منتقل می‌کند. فرستنده و گیرنده با آهنربا در کنار هم نگه داشته می‌شوند.
قسمت داخلی زیر پوست و پشت گوش کاشت می‌شود. وقتی گیرنده سیگنال‌های دیجیتال را دریافت می‌کند، آن‌ها را به ایمپالس‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. این ایمپالس‌ها به الکترودهای داخل حلزون فرستاده می‌شوند که باعث تحریک عصب حلزونی می‌گردد. عصب ایمپالس‌ها را به مغز می‌فرستد. نتیجه احساس شنیدن است.
مغز متوجه صداها می‌شود، اما این حالت مشابه شنوایی طبیعی نیست. تربیت شنوایی، گفتار درمانی و توانبخشی برای یادگیری نحوه تفسیر صحیح این صداها ضروری است.
کاشت حلزون برای چه کسانی مناسب است؟
کاشت حلزون شنوایی برای همه مناسب نیست. نوزادان، کودکان و بزرگسالان دارای شرایط زیر ممکن است کاندیداهای مناسبی برای کاشت باشند:
- کم شنوایی شدید تا عمیق در هر دو گوش
- عدم بهره‌مندی از سمعک
- عدم وجود شرایط پزشکی که خطرات جراحی را افزایش دهد
شما ممکن است کاندیدای بزرگسال ایده‌آلی برای کاشت باشید، اگر:
- کم شنوایی‌تان باعث اختلال در ارتباط گفتاری می‌شود
- همه یا بیشتر شنوایی خود را در طول زندگی از دست داده‌اید
- حتی با وجود سمعک به لب خوانی وابسته‌اید
- مایل به انجام توانبخشی هستید
- متوجه هستید که کاشت حلزون چه‌کاری می‌تواند انجام دهد و چه‌کاری نمی‌تواند انجام دهد
شنوایی‌شناس و متخصص گوش و حلق و بینی می‌توانند تشخیص دهند که آیا کاشت حلزون برای شما مناسب است.
تفاوت کاشت حلزون با سمعک چیست؟
سمعک نیز دستگاه‌ای پزشکی برای کم شنوایی است، اما برخلاف کاشت حلزون، سیگنال‌های صوتی را با الکترودها منتقل نمی‌کند. سمعک‌ها برای بلندتر کردن صداها از میکروفون، تقویت‌کننده و رسیور (بلندگو) استفاده می‌کنند. آن می‌تواند در بهتر شنیدن اصوات به شما کمک کند. سمعک‌ها با عمل جراحی کاشت نمی‌شوند، بلکه با قالب‌گیری داخل گوش یا پشت گوش قرار می‌گیرند.
اگر کم شنوایی خفیف تا متوسط و شدید دارید، سمعک‌ها معمولا بهترین گزینه هستند. سطح تقویت دستگاه به میزان کم شنوایی شما بستگی دارد. برخی از سمعک‌ها ممکن است به کم شنوایی شدید تا عمیق کمک کنند، اما گاهی کاربران این سمعک‌ها همچنان از فهم گفتار سود نمی‌برند. در این مورد، کاشت حلزون ممکن است انتخاب بهتری باشد.
هزینه کاشت حلزون چقدر است؟
طبق گفته بیمارستان Boys Town National Research، کاشت حلزون در امریکا به‌طور متوسط بین سی تا پنجاه هزار دلار هزینه دارد. بیشتر بیمه‌ها، کاشت حلزون یا بخشی از آن را پوشش می‌دهند. با گذشت زمان، به احتمال زیاد شما نیاز به تعویض قطعاتی مانند میکروفن و آهنربا خواهید داشت. همچنین ممکن است تعمیراتی لازم باشد.
برخی از بیمه‌ها این هزینه‌ها را پوشش می‌دهند. با بیمه خود صحبت کنید تا بدانید دقیقا چه مواردی پوشش داده می‌شود و آیا هزینه‌های اضافی دیگری خواهید داشت یا نه.
در ایران هزینه کاشت حلزون شنوایی کمتر است و مقدار زیادی از این هزینه را هیات امنای ارزی و وزارت بهداشت پرداخت می‌کنند.
با حمایت دولت خانواده‌ها فقط حدود 8،000،000 تومان پرداخت می‌کنند و مابقی هزینه کاشت حلزون را دولت پرداخت می‌کند.
برای اتباع خارجی، هزینه دستگاه کاشت حلزون شنوایی در ایران حدود 15،000 تا 16،000 دلار است.
مزایا و معایب کاشت حلزون چیست؟
مانند بیشتر دستگاه‌های پزشکی، کاشت حلزون نیز مزایا و معایبی دارد.
مزایا
اگر مبتلا به کم شنوایی شدید تا عمیق هستید، کاشت حلزون می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشد. مزایای کاشت حلزون به روش جراحی و روند توانبخشی شما بستگی دارد. با کاشت حلزون ممکن است قادر باشید:
- صداهای مختلف را بشنوید
- گفتار را بدون لب خوانی درک کنید
- صداها را از پشت تلفن بشنوید
- موسیقی گوش کنید
- تلویزیون را بدون زیرنویس تماشا کنید
این دستگاه می‌تواند به نوزادان و کودکان نوپا کمک کند که صحبت کردن را بیاموزند.
معایب
جراحی کاشت حلزون به‌طور کلی، فرایند ایمنی است. با این حال، خطرات بالقوه‌ای نیز وجود داد، مانند:
- خونریزی
- ورم
- وزوز گوش
- سرگیجه
- عفونت در محل جراحی
- خشک شدن دهان
- تغییرات چشایی
- فلج عصب صورتی
- مشکلات مربوط به تعادل
- مننژیت
جراحی برای برداشتن قسمت کاشت (به دلیل عفونت) و یا رفع نقص دستگاه کاشت و خطرات احتمالی برای شما به شرایط کلی سلامت و وضعیت پزشکی شما بستگی دارد.
از طرف دیگر، کاشت حلزون، شنوایی طبیعی را بازیابی نمی‌کند و برای برخی از افراد ممکن است اصلا سودی نداشته باشد.
سایر معایب احتمالی شامل:
- مجبور به برداشتن بخش خارجی برای استحمام یا شنا هستید.
- به‌طور مرتب باید باتری‌ها را شارژ کنید یا از باتری‌های یک‌بار مصرف استفاده کنید.
- با کاشت حلزون، باقیمانده شنوایی طبیعی خود را از دست خواهید داد.
- احتمال آسیب به دستگاه هنگام فعالیت ورزشی یا حوادث وجود دارد.
- توانبخشی جامع برای کمک به یادگیری نحوه استفاده از دستگاه نیاز است.
عمل جراحی کاشت حلزون چیست؟
اگر پزشکان شما تصمیم بگیرند که شما می‌توانید از کاشت حلزون بهره‌مند شوید، به شما توضیح می‌دهند که مقدمات این عمل چیست و جراحی را برنامه‌ریزی می‌کنند. در این قسمت اتفاقاتی که معمولا رخ می‌دهد، مطرح شده است:
- قبل از عمل، به شما بیهوشی عمومی داده می‌شود که بتوانید بخوابید.
- وقتی شما خواب هستید، جراح پشت گوش شما را برش داده و شکاف کوچکی در استخوان ماستوئید ایجاد می‌کند.
- جراح سوراخ کوچکی را در حلزون ایجاد می‌کند؛ سپس الکترودها را از طریق سوراخ وارد حلزون می‌کند.
- سپس گیرنده را پشت گوش شما، زیر پوست، قرار می‌دهند. گیرنده را به جمجمه ایمن می‌کنند و برش را بخیه می‌زنند.
- پس از اتمام جراحی، شما به بخش ریکاوری منتقل می‌شوید، جایی که از خواب بیدار می‌شوید. برای اطمینان از نداشتن عوارض جراحی پس از عمل، از نزدیک تحت نظارت قرار خواهید گرفت و وضعیت شما پایش می‌شود.
- معمولا چند ساعت بعد از عمل یا روز بعد مرخص خواهید شد.
پیش از ترک بیمارستان، پزشک نحوه مراقبت از محل برش جراحی را به شما توضیح می‌دهد.
حدود یک هفته بعد، جلسه پیگیری وضعیت درمان خواهید داشت؛ بنابراین جراح شما می‌تواند برش جراحی را بررسی کند و ببیند که روند بهبود مناسب است. قبل از فعال شدن دستگاه کاشت، برش جراحی باید بهبود یابد.
حدود یک ماه پس از عمل، پزشک قسمت‌های خارجی را اضافه می‌کند. سپس اجزای داخلی فعال می‌شوند. طی دو ماه آینده، لازم است به‌طور مرتب به پزشک و شنوایی‌شناس خود، جهت انجام تنظیمات، مراجعه کنید. شما همچنین به توانبخشی شنوایی نیاز دارید. این درمان به شما در بهبود مهارت‌های شنوایی و گفتاری کمک می‌کند. این کار معمولا مستلزم کار با شنوایی‌شناس و یا آسیب‌شناس گفتار و زبان است.
کلام پایانی
اگر سمعک‌ها قادر به بهبود شنوایی یا گفتار شما نباشند، ممکن است شما کاندیدای خوبی برای کاشت حلزون باشید. این دستگاه که در حلزون گوش شما کاشت می‌شود، صداها را به ایمپالس‌های الکتریکی تبدیل می‌کند که مغز شما آن‌ها را تفسیر و درک کند.
شنوایی‌شناس از آزمون‌های شنوایی و تست‌های تصویربرداری استفاده می‌کند که تشخیص دهد آیا کاشت حلزون برای شما مناسب است و همچنین میزان کم شنوایی شما چقدر است. پس از جراحی، مهم است که به توانبخشی شنوایی متعهد باشید و آن را انجام دهید. توانبخشی شنوایی برای بهبود چشم‌انداز شما و استفاده موفقیتآمیز از کاشت حلزون ضروری است.
