آیا تاکنون از شخصی شنیده‌اید که بگوید: “شما صدای من را می‌شنوید، اما به حرف من گوش نمی‌دهید”؟
اگر با این اصطلاح آشنایی دارید، به احتمال زیاد یک یا دو مورد درباره تفاوت شنیدن و گوش دادن می‌دانید. درحالی‌که به نظر می‌رسد شنیدن و گوش دادن هدف یکسانی دارند، تفاوت بین این دو نسبتاً قابل‌توجه است. ما در این مقاله برخی از تفاوت‌های اساسی را مرور خواهیم کرد و نکاتی را درمورد چگونگی بهبود مهارت گوش دادن فعال به اشتراک خواهیم گذاشت.
تعریف شنیدن و گوش دادن
تعریف “شنیدن” بیشتر از آنکه با معنا و ارتباط با شخصی که با شما صحبت می‌کند مرتبط باشد، به عمل فیزیولوژیکی شنیدن صداها مربوط است.
فرهنگ لغت Merriam-Webster شنیدن را به‌عنوان “پردازش، عملکرد یا قدرت دریافت و درک صدا، به‌ویژه: حس خاصی که از طریق آن، نویزها و اصوات به‌عنوان محرک دریافت می‌شود” تعریف می‌کند.
از طرف دیگر “گوش دادن، توجه به صدا و شنیدن چیزی با توجه همراه با تفکر و دقت است.”
کوین گیلیلند (Kevin Gilliland)، روانشناس بالینی، می‌گوید تفاوت این دو مانند تفاوت شب و روز است.
وی توضیح می‌دهد: “شنیدن مانند جمع‌آوری اطلاعات است.”
عمل شنیدن بسیار ساده و پایه‌ای است. از سوی دیگر، گوش دادن سه بعدی است. گیلیلند می‌گوید: “افرادی كه در كار یا ازدواج یا دوستی بسیار عالی هستند، افرادی هستند كه توانایی گوش دادن خود را تقویت کرده‌اند.”
شنونده فعال یا منفعل بودن به چه معناست؟
وقتی صحبت از معنای گوش دادن می‌شود، می‌توانیم پا را یک قدم فراتر بگذاریم. در دنیای ارتباطات، دو اصطلاح وجود دارد که متخصصان اغلب از آن استفاده می‌کنند: گوش دادن فعالانه و منفعلانه.
گوش دادن فعالانه را می‌توان در یک کلمه خلاصه کرد: کنجکاو. موسسه صلح ایالات متحده، گوش دادن فعالانه را به‌عنوان “روشی برای گوش دادن به شخصی دیگر و پاسخ دادن به او که درک متقابل را بهبود می‌بخشد” تعریف می‌کند.
به عبارت دیگر، گوش دادن فعالانه روشی است که اگر می‌خواهید صحبت‌های شخص دیگری را درک کنید یا به دنبال راه‌حل هستید، باید از آن استفاده کنید.
در انتهای دیگر طیف گوش دادن، گوش دادن منفعلانه قرار دارد.
به گفته گیلیلند، شنونده منفعل شنونده‌ای است که سعی نمی‌کند در مکالمه، به‌ویژه در محل کار یا مدرسه، سهیم باشد. گوش دادن منفعلانه روشی عالی برای برقراری ارتباط با مردم نیست. به همین دلیل است که گیلیلند می‌گوید از آن برای ارتباط با همسر یا فرزندان خود استفاده نکنید، زیرا آن‌ها خیلی سریع متوجه آن خواهند شد.
چگونه شنونده فعال بهتری باشیم
اکنون که شما تفاوت بین گوش دادن منفعلانه و فعالانه را می دانید، ممکن است علاقه‌مند باشید که یاد بگیرید چگونه مهارت گوش دادن فعالانه خود را بهبود ببخشید.
گیلیلند شش نکته عملی را به اشتراک می‌گذارد که می‌توانید برای تقویت مهارت گوش دادن فعالانه خود استفاده کنید.
1. کنجکاو باشید
شنونده فعال نسبت به درک آنچه گفته می‌شود، علاقه واقعی و اشتیاق دارد. وقتی گوش دادن فعالانه را تمرین می‌کنید، بیشتر از آنکه به تنظیم پاسخ خود بپردازید، به گوش دادن به صحبت‌های طرف مقابل علاقه‌مند هستید.
2. سوالات خوب بپرسید
این نکته می‌تواند نکته مهمی باشد، به‌ویژه اگر نمی‌دانید تعریف یک سوال خوب چیست. برای اهداف گوش دادن فعالانه، از پرسیدن انواع سوال‌های بله/خیر، که سوالاتی با پاسخ بسته است، خودداری کنید.
به‌جای‌آن، روی سوالاتی تمرکز کنید که افراد را به بیان جزئیات دعوت می‌کند. توضیحات و اطلاعات بیشتر بخواهید. گیلیلند توضیح می‌دهد: “وقتی گوش می‌دهیم، احساسات درگیر می‌شوند و اگر بخواهیم كارها را پیش ببریم، به شدت به اطلاعات بیشتری احتیاج داریم.”
3. خیلی سریع وارد مکالمه نشوید
ارتباطات نباید با سرعت ضبط کردن پیش برود. وقتی با کسی صحبت می‌کنید، مکالمه را آسان کنید. گیلیلند می‌گوید: “وقتی تلاش می‌کنیم سریع باشیم و عجله می‌کنیم، در نهایت به مشاجره می‌پردازیم و وقتی نیاز به گوش دادن داریم، هیچ عجله‌ای وجود ندارد.”
4. خود را به موضوع متصل کنید و مراقب باشید حواس‌تان پرت نشود
گیلیلند می‌گوید: “وقتی تلاش می‌کنید مکالمه‌ای داشته باشید که گوش دادن در آن مهم است، از انحراف از موضوع اصلی و سخن گفتن بی‌هدف که شنونده را گمراه می‌کند، بپرهیزید.” به عبارت دیگر، از بیان موضوعات غیرمرتبط یا بی‌احترامی و توهین به منظور پرت کردن حواس از موضوع موردبحث خودداری کنید، به‌خصوص اگر موضوع سختی باشد.
برای اجتناب از انجام این کار، گیلیلند توصیه می‌کند که سروصدا و نویز را نادیده بگیرید و خود را به هدف شروع مکالمه، تا زمانی که مکالمه تمام شود، متصل کنید.
5. داستان‌پردازی را متوقف کنید
آیا تاکنون هنگامی که با شخص دیگری درحال مکالمه بوده‌اید، احساس کرده‌اید که اطلاعات زیادی از دست می‌رود؟
گیلیلند می‌گوید متأسفانه وقتی همه اطلاعات را نداریم، تمایل داریم جاهای خالی را پر کنیم و وقتی این کار را می‌کنیم، همیشه آن را به روش منفی انجام می‌دهیم. به همین دلیل است که او می‌گوید این کار را متوقف کرده و به پرسیدن سوالات خوب بازگردید.
6. درمورد اشتباهات خود بزرگ‌نمایی نکنید
اگر در پذیرش خطاهای خود خوب عمل می‌کنید، این نکته باید برای شما نسبتاً آسان باشد؛ اما اگر گفتن این‌که اشتباه کرده‌اید مسئله‌ای است که با آن دست و پنجه نرم می‌کنید، گوش دادن فعالانه ممکن است برای شما دشوار باشد.
به‌جای آنکه سرمایه‌گذاری زیاد برای درست بودن و درست رفتار کردن، سعی کنید وقتی اشتباه می‌کنید، اشتباه خود را بپذیرید. گیلیلند می‌گوید این کار به راحتی گفتن این جمله است: “من مقصر هستم و در این مورد اشتباه کردم. متاسفم.”
شما چه نوع شنونده‌ای هستید؟
دوستان نزدیک و خانواده شما، شما را بهتر می‌شناسند؛ بنابراین اگر درمورد این‌که چه نوع شنونده‌ای هستید کنجکاوید، از شخصی که به شما نزدیک است بپرسید. گیلیلند توصیه می‌کند از آن‌ها سوال کنید که هنگام گوش دادن به صحبت‌های آن‌ها چه نوع اشتباهاتی مرتکب می‌شوید.
او همچنین می‌گوید درمورد حیطه‌هایی که می‌توانید در آن‌ها بهتر شوید، از آن‌ها سوال کنید. اگر این فرد شخصی است که وقت زیادی را با او می‌گذرانید، می‌توانید از او سوال کنید که آیا موضوعات خاصی وجود دارد که به نظر می‌رسد بیشتر با آن‌ها درگیر هستید یا خیر.
به عبارت دیگر از او بپرسید که آیا مکالمات یا موضوعات خاصی وجود دارد که شما معمولاً در تمرین مهارت‌های گوش دادن فعالانه خود در آن‌ها موفق نیستید.
چکیده
گوش دادن فعالانه یک مهارت مادام‌العمر است که در روابط شما با دوستان، خانواده و همکاران به خوبی به شما کمک می‌کند. تنها چیزی که لازم است کمی تلاش، صبر زیاد و تمایل به حضور در کنار شخص دیگر و علاقه واقعی به صحبت‌های او است.
