شنوایی انتخابی: واقعیت یا تخیل؟

شنوایی انتخابی چیست؟

احتمالاً با عبارت “شنوایی انتخابی” درمورد افرادی که فقط آنچه می‌خواهند را می‌شنوند، آشنایی دارید. اگرچه این عبارت اغلب به‌عنوان شوخی استفاده می‌شود، شنوایی انتخابی تجربه‌ای است که محققان تازه شروع به درک آن کرده‌اند.

شنوایی انتخابی توانایی گوش دادن به یک گوینده در محیط شلوغ یا با صداهای بلند است. ممکن است بشنوید که به آن “توجه شنیداری انتخابی” یا “اثر مهمانی” نیز می‌گویند.

چگونه کار می‌کند؟

شنوایی انتخابی عوامل زیادی را شامل می‌شود، ازجمله اهداف، بینایی و الگوهای فعالیت مغز شما.

اهداف

مغز شما براساس آنچه می‌خواهید انجام دهید، انتخاب می‌کند که چه چیزی را بشنوید.

به‌عنوان مثال تصور کنید درحالی‌که شما سعی داشتید تماشای یک قسمت از یک برنامه تلویزیونی را به پایان برسانید، شخصی با شما صحبت می‌کند. احتمال این‌که شما چیزهای زیادی از آنچه به شما گفته شده را نشنیده باشید زیاد است. مغز شما صدای تلویزیون را بر صدای آن شخص اولویت داده است زیرا هدف شما تمام کردن تماشای برنامه بوده است.

مطالعه‌ای در سال 2008 این مفهوم را با درخواست از شرکت‌کنندگان برای توجه به صداهای رسیده به یک گوش، و نه گوش دیگر، مورد آزمایش قرار داد. سپس محققان هم‌زمان صداهایی با زیر و بمی مختلف را در هرگوش پخش کردند و از شرکت‌کنندگان خواستند که به هرگونه تغییر در زیر و بمی در گوشی که از آن‌ها خواسته شده بود بر آن تمرکز کنند، توجه کنند.

اسکن¬های اِم‌آرآی (MRI) از مغز شرکت‌کنندگان نشان داد که آن‌ها صداهای هرگوش را می‌شنیدند، اما وقتی درحال تعیین تغییرات در گوش مشخص شده بودند، صدای رسیده به گوش دیگر را نادیده می-گرفتند.

بینایی

نشانه‌های دیداری نیز بخش مهمی از شنوایی انتخابی هستند.

به‌عنوان مثال، مطالعه‌ای در سال 2013 شامل پخش صوت هم‌زمان صحبت کردن یک زن و یک مرد بود. از شرکت‌کنندگان خواسته شد که به صحبت‌های گوینده زن یا مرد توجه کنند. آن‌ها هنگام تماشای فیلم از گوینده‌ها هم‌زمان با شنیدن صوت، بسیار ساده‌تر فقط روی صدای مرد یا زن تمرکز می¬کردند.

بر اساس این نتایج، امکان دیدن شخص هنگام مکالمه ممکن است به شما کمک کند تا به‌طور موثرتری گوش دهید.

فعالیت مغز

مطالعه‌ای در سال 2012 نشان داد که نمایش اصوات درون مغز شما، همه صداهای موجود در محیط شما را منعکس نمی‌کند، بلکه آنچه را که می‌خواهید یا نیاز دارید که بشنوید را منعکس می‌کند. این نتایج مشابه نتایج مطالعه 2008 است که بالاتر بحث شد.

بااین‌حال، محققان همچنین دریافتند که می‌توانند با استفاده از الگوهای فعالیت مغزی که مشاهده می‌کنند، پیش‌بینی کنند که شخص به کدام گوینده یا کلمات گوش کرده است.

محققان از حدود 90 الکترود برای هرفرد جهت پایش فعالیت مغزی افرادی که تحت عمل جراحی صرع قرار گرفتند، استفاده کردند.

از شرکت‌کنندگان خواسته شد که هم‌زمان به دو نمونه مختلف گفتاری گوش دهند. هرنمونه شامل یک گوینده و عبارت متفاوت بود. سپس از آن‌ها خواسته شد كه مشخص كنند كدام كلمات توسط یكی از دو گوینده گفته شده است.

محققان با استفاده از اطلاعات مربوط به الگوهای فعالیت مغزی به دست آمده از الکترودها و همچنین فرآیند رمزگشایی، آنچه را که شرکت‌کنندگان شنیده بودند، بازسازی کردند. الگوهای فعالیت مغزی حاکی از آن بود که شرکت‌کنندگان فقط به گوینده‌ای که از آن‌ها خواسته شد تا بر آن تمرکز کنند توجه داشتند.

همچنین محققان توانستند با استفاده از این الگوهای فعالیت مغزی، پیش‌بینی كنند كه شركت‌كننده به كدام گوینده گوش کرده و مشخص کنند كه آیا در موقعیتی به گوینده اشتباه توجه كرده است یا خیر.

چرا شنوایی انتخابی مهم است؟

درحالی‌که تحقیقات اخیر پیرامون شنوایی انتخابی جالب توجه است، اما چندین کاربرد در دنیای واقعی نیز دارد.

تکنولوژی پیش‌بینی و رمزگشایی از مطالعه 2012 که بالاتر مورد بحث قرار گرفت ممکن است به محققان کمک کند تا تأثیرات پیری و برخی بیماری‌های خاص را بر عملکرد شنوایی درک کنند.

همچنین به نظر می‌رسد افرادی که دچار کم شنوایی، اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی، نقص‌های پردازش شنوایی و اوتیسم هستند، در شنوایی انتخابی مشکل دارند. تکنولوژی رمزگشایی می‌تواند به محققان کمک کند تا بفهمند افرادی که مبتلا به این اختلالات هستند در واقع چه چیزی را می‌شنوند و پردازش می‌کنند.

دانستن این اطلاعات می‌تواند برای توسعه درمان‌های جدید بسیار مهم و حیاتی باشد.

چگونه شنونده بهتری باشیم

برخی از افراد به دنبال درمانی برای شنوایی انتخابی هستند، اما شنوایی انتخابی پدیده‌ای است که تقریباً بر همه تأثیر می‌گذارد. برای بهبود مهارت‌های گوش دادن خود می‌توانید چندین کار انجام دهید، ازجمله:

• توجه کنید. وقتی با کسی صحبت می‌کنید، سعی کنید به چیزی بیش از کلمات او توجه کنید. سعی کنید وقتی طرف مقابل درحال صحبت کردن است، نشانه‌های دیداری را از حالت‌های چهره یا زبان بدن او دریافت کنید.
• خلاصه کنید.در پایان مکالمه سعی کنید نکات اصلی را به‌طور خلاصه بیان کنید تا مطمئن شوید همه چیز را به روشنی درک کرده‌اید. سوال بپرسید.از این‌که از شخص دیگری درباره چیزی که گفته است و واضح نیست، سوالی بپرسید نترسید. صرف چند ثانیه برای درخواست توضیح بیشتر از فرد معمولاً کمتر از سوءتفاهم احتمالی در پایان صحبت‌ها آزاردهنده است.
• سوال بپرسید. از این‌که از شخص دیگری درباره چیزی که گفته است و واضح نیست، سوالی بپرسید نترسید. صرف چند ثانیه برای درخواست توضیح بیشتر از فرد معمولاً کمتر از سوءتفاهم احتمالی در پایان صحبت‌ها آزاردهنده است.
• مراقب تعصبات خود باشید. اگرچه گفتن این مسئله ساده‌تر از انجام آن است، اما سعی کنید هنگام صحبت با افراد از تعصبات و قضاوت‌های خود درمورد آن‌ها آگاه باشید. مفاهیم از پیش تصور شده می‌توانند بر نحوه پردازش مکالمه توسط مغز شما تأثیر بگذارند.

کلام پایانی

شنوایی انتخابی توانایی شما در تمرکز کردن و جدا کردن صدا یا مکالمه‌ای خاص است.

درحالی‌که مطالعات اخیر اطلاعات جدیدی را درباره چگونگی عملکرد شنوایی انتخابی کشف کرده است، اما برای درک کامل دلیل وقوع آن و معنای آن در برخی بیماری‌ها و شرایط مربوط به سلامتی که بر شنوایی تأثیر می‌گذارد، به مطالعات بیشتری نیاز است.