گیجی احساس سبکی‌سر، عدم ثبات یا عدم تعادل است. گیجی بر اندام‌های حسی، به‌ویژه چشم و گوش، تأثیر می‌گذارد، بنابراین گاهی می‌تواند باعث از حال رفتن و بیهوشی فرد شود. گیجی بیماری نیست بلکه نشانه‌ای از اختلالات متعدد است.
سرگیجه و عدم تعادل ممکن است باعث احساس گیجی شوند، اما این دو اصطلاح، علائم متفاوتی را توصیف می‌کنند. سرگیجه با احساس چرخش مشخص می‌شود، مانند این‌که اتاق درحال حرکت باشد.
همچنین ممکن است فرد احساسی مشابه بیماری حرکت (motion sickness) داشته باشد یا انگار که به یک طرف خم شده است. عدم تعادل، از دست دادن تعادل است. گیجی واقعی، احساس سبکی‌سر یا احساس غش کردن و از هوش رفتن است.
گیجی مسئله شایعی است و علت زمینه‌ای آن معمولاً جدی نیست. گیجی که بعضی اوقات رخ می‌دهد جای نگرانی ندارد، اما اگر به‌طور مکرر، بدون دلیل مشخص یا برای مدت طولانی، دوره‌هایی از گیجی را تجربه می‌کنید، فوری به پزشک مراجعه کنید.
علل گیجی
دلایل عمده گیجی شامل میگرن، داروها و الکل است. همچنین گیجی می‌تواند ناشی از مشکلی در گوش داخلی باشد، جایی که تعادل تنظیم می‌شود.
گیجی اغلب نتیجه سرگیجه نیز هست. شایع‌ترین علت سرگیجه و گیجی مرتبط با سرگیجه، سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم (BPV) است. وقتی کسی به سرعت موقعیت خود را تغییر دهد، مانند نشستن روی تخت بعد از دراز کشیدن، سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم باعث گیجی کوتاه‌مدت می‌شود.
گیجی و سرگیجه می‌تواند توسط بیماری منییر نیز ایجاد شود. منییر باعث تجمع مایع در گوش می‌شود که همراه با احساس پُری گوش، کاهش شنوایی و وزوز است. دلیل احتمالی دیگر گیجی و سرگیجه، آکوستیک نوروما (acoustic neuroma) است. آکوستیک نوروما توموری غیرسرطانی است، آن روی عصبی تشکیل می‌شود که گوش داخلی را به مغز متصل می‌کند.
برخی دیگر از دلایل احتمالی گیجی عبارتند از:
- افت ناگهانی فشار خون
- بیماری عضله قلب
- کاهش حجم خون
- اختلالات اضطرابی
- آنمی (کمبود آهن)
- افت قند خون (پایین بودن قند خون)
- عفونت گوش
- کمبود آب بدن
- گرمازدگی
- ورزش سنگین
- بیماری حرکت
در موارد نادر گیجی می‌تواند ناشی از بیماری مالتیپل اسکلروز (MS)، سکته مغزی، تومور بدخیم یا اختلال دیگری در مغز باشد.
علائم گیجی
افرادی که دچار گیجی می‌شوند ممکن است احساسات مختلفی را تجربه کنند، ازجمله:
- سبکی‌سر یا احساس از هوش رفتن
- حس کاذب چرخش
- عدم ثبات
- عدم تعادل
- احساس شناور بودن یا درحال شنا کردن بودن
گاهی گیجی با حالت تهوع، استفراغ یا از هوش رفتن همراه است. اگر این علائم را در دوره‌های طولانی مدت دارید، به دنبال فوریت‌های پزشکی باشید.
چه‌زمانی باید برای گیجی با پزشک تماس بگیرید
درصورت ادامه داشتن حملات مکرر گیجی باید با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین اگر همراه با علائم زیر، گیجی ناگهانی نیز داشتید باید فوری به پزشک خود اطلاع دهید.
- آسیب سر
- سردرد
- گردن درد
- تب شدید
- تاری دید
- کم شنوایی
- مشکل در صحبت کردن
- بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن
- افتادگی چشم یا دهان
- از دست دادن هوشیاری
- درد قفسه سینه
- استفراغ مداوم
این علائم می‌تواند نشانه‌ای از مشکل جدی باشد، بنابراین مهم است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
در ملاقات خود با پزشک باید چه انتظاراتی داشته باشید
پزشک می‌تواند با انجام معاینه، علل احتمالی گیجی و هرعلامت دیگری را بررسی کند. پزشک درباره گیجی شما سوالاتی می‌پرسد، ازجمله:
- چه زمانی اتفاق می‌افتد
- در چه موقعیت‌هایی رخ می‌دهد
- شدت علائم
- سایر علائم همراه با گیجی
پزشک همچنین ممکن است چشم و گوش شما را معاینه کند، معاینه نورولوژیکی انجام دهد، وضعیت بدن و پوسچر شما را مشاهده کند و تست‌هایی را برای بررسی تعادل انجام دهد. بسته به علت احتمالی، تست تصویربرداری، مانند سی‌تی اسکن یا اِم‌آرآی (MRI)، ممکن است توصیه شود.
در برخی موارد هیچ دلیلی برای گیجی مشخص نمی‌شود.
درمان گیجی
درمان گیجی روی علل زمینه‌ای تمرکز دارد. در بیشتر موارد، درمان‌های خانگی و درمان‌های پزشکی می‌توانند علت گیجی را کنترل کنند. مانند:
- مشکلات گوش داخلی ممکن است با داروها و تمریناتی در منزل، که می‌توانند به کنترل تعادل کمک کنند، کنترل شود.
- سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم با مانورهایی که می‌تواند به کاهش علائم کمک کند قابل حل است. جراحی برای بیمارانی که BPV آن‌ها کنترل نمی‌شود، گزینه درمانی است.
- بیماری منییر با رژیم غذایی سالم کم نمک، تزریق‌های چند وقت یک‌بار یا جراحی گوش درمان می‌شود.
- میگرن با داروها و تغییرات سبک زندگی، مانند یادگیری شناسایی عوامل تحریک‌کننده میگرن و اجتناب از آن‌ها، درمان می‌شود.
- داروها و تکنیک‌های کاهش اضطراب می‌توانند به اختلالات اضطرابی کمک کنند.
- نوشیدن مایعات زیاد می‌تواند زمانی که گیجی ناشی از ورزش سنگین، گرما یا کمبود آب بدن است، کمک کند.
درمورد گیجی چه کاری می‌توانید انجام دهید
اگر به‌صورت دوره‌های مکرر گیجی را تجربه می‌کنید، این نکات را دنبال کنید:
- درصورت احساس گیجی، بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید و تا زمان رفع گیجی استراحت کنید. این کار از احتمال از دست دادن تعادل شما، که ممکن است منجر به افتادن و آسیب جدی شود، جلوگیری می‌کند.
- درصورت لزوم از عصا یا واکر برای ثبات و تعادل استفاده کنید.
- همیشه هنگام بالارفتن از پله‌ها یا پایین آمدن از آن‌ها، از نردهها استفاده کنید.
- فعالیت‌هایی را انجام دهید که تعادل را بهبود می‌بخشد، مانند یوگا و تای چی.
- از جابجایی یا تغییر موقعیت ناگهانی خودداری کنید.
- اگر مرتب و بدون اخطار دچار گیجی می‌شوید، از رانندگی با ماشین یا کار با ماشین‌آلات سنگین خودداری کنید.
- از مصرف کافئین، الکل و دخانیات خودداری کنید. استفاده از این مواد ممکن است باعث گیجی یا بدتر شدن آن شود.
- حداقل هشت لیوان آب در روز بنوشید، هفت ساعت یا بیشتر بخوابید و از موقعیت‌های استرس‌زا خودداری کنید.
- برای کمک به پیشگیری از گیجی، یک رژیم غذایی سالم و شامل سبزیجات، میوه‌ها و پروتئین‌های کم چربی بخورید.
- اگر گمان می‌کنید گیجی شما به دلیل مصرف دارو ایجاد شده است، با پزشک خود درمورد کاهش دوز داروی مصرفی یا جایگزین کردن دارویی دیگر صحبت کنید.
- درصورت بروز حالت تهوع همراه با گیجی، دارویی بدون نسخه، مانند مکلیزین (Antivert) یا آنتی‌هیستامین مصرف کنید. این داروها ممکن است باعث خواب‌آلودگی شوند، بنابراین درصورت نیاز به فعالیت از آن‌ها استفاده نکنید.
- اگر گیجی شما به دلیل گرمای بیش از حد یا کم‌آبی بدن ایجاد شده است، در جای خنک استراحت کنید و آب بنوشید.
اگر نگران دفعات رخ دادن یا شدت گیجی خود هستید، همیشه با پزشک خود مشورت کنید.
چشم‌انداز گیجی
بیشتر موارد گیجی، پس از درمان علت اصلی و زمینه‌ای، به‌خودی‌خود برطرف می‌شوند. در موارد نادر گیجی می‌تواند نشانه مشکلی جدی‌تر در سلامتی باشد.
وقتی گیجی باعث از هوش رفتن و یا عدم تعادل می‌شود، ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد. این مسئله به‌ویژه هنگامی که شخص درحال رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین است می‌تواند خطرناک باشد. اگر احساس می‌کنید دوره‌ای از گیجی درحال آغاز شدن است، احتیاط کنید. اگر دچار گیجی شدید، بلافاصله رانندگی را متوقف کنید یا مکانی امن برای ثابت نگه داشتن خود پیدا کنید، تا زمانی که دوره گیجی بگذرد.
