مقدمه
طبق اعلام کالج آلرژی، آسم و ایمونولوژی آمریکا، عفونت سینوسی بیماری شایعی است که سالانه 31 میلیون نفر در ایالات متحده را مبتلا می‌کند. عفونت باعث می‌شود که سینوس‌ها و مجاری بینی شما ملتهب شود و به این التهاب، سینوزیت (sinusitis) گفته می‌شود.
سینوس‌ها، حفره‌های‌های کوچک هوا هستند که پشت پیشانی، بینی، استخوان‌های گونه و در بین چشم‌ها قرار دارند. سینوس‌ها مخاط تولید می‌کنند که مایعی رقیق و روان است و با به دام انداختن و دور کردن میکروب‌ها از بدن محافظت می‌کند.
گاهی باکتری‌ها یا مواد حساسیت‌زا می‌توانند باعث تولید مخاط بیش از حد شوند که دهانه سینوس‌های شما را مسدود می‌کند.
در موارد سرماخوردگی یا حساسیت (آلرژی)، تولید مخاط بیش از حد معمول است. این تجمع مخاط می‌تواند ضخیم شود و تجمع باکتری‌ها و سایر میکروب‌ها را در حفره‌های سینوسی شما سبب شود و منجر به عفونت باکتریایی یا ویروسی گردد. بیشتر عفونت‌های سینوسی ویروسی هستند و طی یک یا دو هفته بدون درمان برطرف می‌شوند.
اگر علائم شما طی 1 تا 2 هفته بهبود نیافت، ممکن است به عفونتی باکتریایی مبتلا باشید و باید به پزشک مراجعه کنید.
انواع سینوزیت
سینوزیت حاد
سینوزیت حاد کمترین دوره را دارد. عفونت ویروسی ناشی از سرماخوردگی می‌تواند علائمی ایجاد کند که معمولاً بین 1 تا 2 هفته طول می‌کشد. در موارد عفونت باکتریایی، سینوزیت حاد ممکن است تا 4 هفته ادامه یابد. آلرژی‌های فصلی نیز می‌توانند باعث سینوزیت حاد شوند.
سینوزیت تحت‌حاد
علائم سینوزیت تحت‌حاد می‌تواند تا 3 ماه ادامه داشته باشد. این حالت معمولاً با عفونت‌های باکتریایی یا آلرژی فصلی رخ می‌دهد.
سینوزیت مزمن
علائم سینوزیت مزمن بیش از 3 ماه طول می‌کشد. شدت علائم معمولاً کمتر است. عفونت باکتریایی ممکن است در این موارد علت سینوزیت باشد. علاوه بر این، سینوزیت مزمن معمولاً در کنار آلرژی مداوم یا مشکلات ساختاری بینی رخ می‌دهد.
چه کسانی در معرض خطر عفونت سینوسی هستند؟
هرکسی ممکن است به عفونت سینوسی مبتلا شود. البته برخی دیگر از شرایط مرتبط با سلامتی و عوامل خطر می‌توانند شانس ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، مانند:
- انحراف تیغه بینی، یعنی هنگامی که دیواره بافتی که بین سوراخ¬های بینی راست و چپ شما قرار دارد به‌طور ناهمگونی به یک سمت متمایل است
- خار استخوان بینی (رشد استخوان در بینی)
- پولیپ بینی، رشد معمولاً غیرسرطانی در بینی
- سابقه آلرژی
- به‌تازگی تماس با قارچ
- سیستم ایمنی ضعیف
- استعمال دخانیات
- به‌تازگی عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
- فیبروز کیستیک، وضعیتی که باعث تجمع مخاط غلیظ در ریه‌ها و سایر پوشش‌های غشایی مخاطی می‌شود
- عفونت دندان
- سفر با هواپیما، که می‌تواند شما را در معرض تراکم بالایی از میکروب‌ها قرار دهد
علائم سینوزیت
ممکن است تشخیص عفونت سینوسی در فرزندان برای والدین دشوار باشد. علائم عفونت شامل موارد زیر است:
- علائم سرماخوردگی یا آلرژی که طی 14 روز بهبود پیدا نکند
- تب شدید (بالاتر از 102 درجه فارنهایت یا 39 درجه سانتی‌گراد)
- مخاط ضخیم و تیره از بینی
- سرفه‌ای که بیش از 10 روز طول بکشد
علائم عفونت‌های حاد، تحت‌حاد و مزمن سینوسی مشابه است. البته شدت و مدت زمان علائم شما متفاوت خواهد بود.
چگونه عفونت سینوس تشخیص داده می‌شود؟
پزشک برای تشخیص عفونت سینوسی از علائم شما سوال می‌کند و معاینه انجام می‌دهد. او با فشار دادن انگشت به سر و گونه‌های شما ممکن است فشار و درد ناشی از لمس را کنترل کند. همچنین ممکن است داخل بینی شما را بررسی کند تا علائم التهاب را جستجو نماید.
پزشک در بیشتر موارد می‌تواند سینوزیت را بر اساس علائم و نتایج معاینه تشخیص دهد.
البته در مورد عفونت مزمن، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را برای بررسی مجاری بینی و سینوس‌ها توصیه کند. این آزمایش‌ها می‌تواند انسداد مخاط و هرگونه ساختار غیرطبیعی مانند پولیپ را نشان دهد.
سی‌تی اسکن تصویری سه‌بعدی از سینوس‌های شما فراهم می‌کند. اِم‌آرآی (MRI) از آهنرباهای قدرتمندی برای ایجاد تصاویری از ساختارهای داخلی استفاده می‌کند.
همچنین پزشک شما ممکن است از لوله‌گذاری فیبراپتیک استفاده کند که لوله‌ای همراه با چراغ است که از بینی شما عبور می‌کند و برای به تصویر کشیدن مستقیم داخل مجاری بینی و سینوس‌ها استفاده می-شود. نمونه‌ای ممکن است طی آندوسکوپی بینی برای تست کشت جهت بررسی وجود عفونت به دست آید.
تست آلرژی، عوامل تحریک‌کننده‌ای را شناسایی می‌کند که ممکن است باعث واکنش آلرژیک شوند. با آزمایش خون می‌توان بیماری‌هایی را که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند، مانند اِچ‌آی‌وی (HIV) را بررسی کرد.
گزینه‌های درمانی برای عفونت سینوس چیست؟
احتقان
احتقان بینی از شایع‌ترین علائم عفونت سینوسی است. برای کمک به کاهش درد ناشی از فشار سینوس، روزی چندین بار یک پارچه گرم و مرطوب را روی صورت و پیشانی خود قرار دهید. شستشوی نمکی بینی ممکن است به پاک شدن مخاط چسبناک و غلیظ بینی کمک کند.
آب و آب‌میوه بنوشید تا به مرطوب ماندن و نازک شدن مخاط کمک کند. می‌توانید از داروهای بدون نسخه (OTC) مانند گوایفنسین (guaifenesin) که باعث رقیق شدن مخاط می‌شود استفاده کنید.
برای افزودن رطوبت به هوا از رطوبت‌ساز در اتاق خواب خود استفاده کنید. درحالی‌که در بسته است، دوش را باز کنید و در حمام بنشینید تا محیط اطراف‌تان را با بخار احاطه کنید.
استفاده از اسپری بینی کورتیکواستروئید بدون نسخه را در نظر بگیرید. ضداحتقان‌های بدون نسخه در نیز در دسترس است، اما ممکن است بخواهید قبل از امتحان کردن آن‌ها، از پزشک خود در این مورد سوال کنید.
درمان‌های درد
عفونت سینوس می‌تواند باعث سردرد یا فشار سینوس در پیشانی و گونه‌های شما شود. اگر درد دارید، داروهای بدون نسخه، مانند استامینوفن و ایبوپروفن، می‌توانند به شما کمک کنند.
آنتی‌بیوتیک‌ها
اگر علائم شما در طول چند هفته بهبود نیافت، احتمالاً دچار عفونت باکتریایی شده‌اید و باید به پزشک خود مراجعه کنید. اگر علائمی دارید که طی چند هفته بهبود پیدا نکرده است، ازجمله آبریزش بینی، احتقان، سرفه، درد صورت یا سردرد مداوم، تورم چشم یا تب، ممکن است به درمان آنتی‌بیوتیکی نیاز داشته باشید.
اگر آنتی‌بیوتیک دریافت می‌کنید، بسته به دستورالعمل پزشک باید 3 تا 14 روز آن را مصرف کنید. مصرف دارو را زودتر از موعد مقرر قطع نکنید زیرا این کار باعث می‌شود که عفونت باکتریایی بدتر شود و احتمالاً به‌طور کامل برطرف نشود.
ممکن است پزشک‌تان از شما بخواهد که جهت پایش وضعیت‌تان، ویزیت دیگری را برنامه‌ریزی کنید. اگر تا مراجعه بعدی، عفونت سینوس بهبود نیافته یا بدتر شود، ممکن است پزشک شما را به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع دهد.
پزشک همچنین ممکن است تست‌های دیگری را برای تعیین این‌که آیا آلرژی باعث سینوزیت شما شده است، تجویز کند.
عمل جراحی
اگر سینوزیت مزمن شما با گذشت زمان و با مصرف دارو بهبود نیابد، جراحی برای پاک‌سازی سینوس‌ها، ترمیم انحراف تیغه بینی یا برداشتن پولیپ ممکن است کمک‌کننده باشد.
چگونه می‌توانم از عفونت سینوس پیشگیری کنم؟
با توجه به این‌که عفونت‌های سینوسی می‌توانند پس از سرماخوردگی، آنفولانزا یا واکنش آلرژیک ایجاد شوند، سبک زندگی سالم و کاهش قرار گرفتن در معرض میکروب‌ها و مواد حساسیت‌زا می‌تواند از بروز عفونت جلوگیری کند. برای کاهش خطر می‌توانید:
- هرسال واکسن آنفلوانزا تزریق کنید.
- از غذاهای سالم مانند میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید.
- دستان خود را مرتب بشویید.
- قرار گرفتن در معرض دود، مواد شیمیایی، گرده گل و سایر مواد حساسیت‌زا یا تحریک‌کننده را محدود کنید.
- برای درمان آلرژی و سرماخوردگی از داروهای آنتی‌هیستامین استفاده کنید.
- از قرار گرفتن در معرض کسانی که عفونت تنفسی فعال دارند، مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا، خودداری کنید.
چشم‌انداز بلند مدت
عفونت‌های سینوسی قابل درمان هستند و درمان سینوزیت بیشتر افراد بدون مراجعه به پزشک یا مصرف آنتی‌بیوتیک بهبود می‌یابند. بااین‌حال اگر مشکلات عفونت سینوسی مکرر یا مزمن دارید، مسئله را با پزشک خود مطرح کنید. ممکن است بیماری زمینه‌ای مانند پولیپ بینی داشته باشید.
درصورت عدم درمان، سینوزیت ممکن است عوارض نادری ایجاد کند، مانند:
- آبسه، تجمعی از عفونت همراه با چرک در حفره سینوس
- مننژیت، عفونت کشنده‌ای که می‌تواند باعث آسیب مغز و نخاع شود
- سلولیت اربیتال، عفونت بافت اطراف چشم
- استئومیلیت، عفونت استخوان
