آیا در گوش‌های خود احساس انسداد و گرفتگی می‌کنید؟ جرم زیاد گوش ممکن است گاهی تجمع یابد و شنیدن را دشوار سازد؛ از طرفی احتمالاً خوانده‌اید که استفاده از گوش پاک‌کن راه ایمن و مطمئنی برای خارج کردن جرم نیست. در این مقاله چند نکته درباره چگونگی تمیز کردن گوش‌های خود، کارهایی که نباید انجام دهید و این‌که چه زمان باید به پزشک مراجعه کنید بیان شده است.
علائم تجمع و تراکم جرم گوش
جرم گوش یا سرومن (cerumen) ماده‌ای خود-تمیزکننده است که بدن شما آن را تولید می‌کند. آن گرد و غبار، باکتری‌ها و سایر بقایا را به دام می‌اندازد. معمولاً جرم طی جویدن و سایر حرکات فک، به سمت خارج از گوش حرکت می‌کند.
بسیاری از افراد هرگز نیازی به تمیز کردن گوش‌های خود ندارند. البته گاهی جرم می‌تواند بر شنوایی شما تأثیر گذارد. وقتی جرم گوش به این سطح می‌رسد آن را جرم متراکم (impaction) می‌نامند.
اگر دچار این وضعیت شوید ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- درد در گوش درگیر
- احساس پُر بودن یا زنگ زدن در گوش
- نقص شنوایی در گوش درگیر
- بویی که از گوش درگیر استشمام می‌شود
- سرگیجه
- سرفه
درصورت استفاده از سمعک یا محافظ‌های گوش ممکن است بیشتر مستعد تولید بیش از حد جرم گوش باشید. افراد مسن و افراد دارای ناتوانی‌های رشدی نیز در معرض خطر بیشتری هستند. شکل مجرای گوش شما نیز ممکن است خارج شدن طبیعی جرم را دشوار کند.
بهترین روش‌های تمیز کردن گوش
ایمن‌ترین راه برای خارج کردن جرم از گوش شما مراجعه به پزشک است. هنگام معاینه پزشک شما می‌تواند از وسایل مخصوصی مانند قاشقک سرومن (cerumen spoon)، پنس یا دستگاه مکش (ساکشن) برای پاک کردن انسداد استفاده کند. بسیاری از مطب‌ها شستشوی تخصصی گوش را نیز ارائه می‌دهند.
اگر تصمیم دارید جرم را در خانه خارج کنید، روش‌های زیر ایمن‌ترین روش‌ها برای امتحان کردن هستند:
پارچه مرطوب
گوش پاک‌کن‌ها ممکن است جرم را به قسمت‌های عمیق‌تر مجرای گوش هل بدهند. از گوش پاک‌کن فقط برای قسمت بیرونی گوش خود استفاده کنید و البته بهتر است سعی کنید آن قسمت از گوش را با پارچه‌ای گرم و مرطوب پاک کنید.
نرم‌کننده جرم گوش
بسیاری از داروخانه‌ها قطره‌های گوش بدون نسخه را که نرم کننده جرم گوش هستند می‌فروشند. این قطره‌ها معمولاً موثر هستند و ممکن است شامل مواد زیر باشند:
- روغن معدنی
- روغن بچه
- گلیسرین
- پراکسید
- آب اکسیژنه
- محلول نمک (saline)
تعداد مشخصی از قطره گوش را داخل گوش خود بریزید و مدت معینی صبر کنید و سپس گوش خود را تخلیه یا آبکشی کنید. همیشه دستورالعمل‌های موجود در بسته را دنبال کنید. اگر علائم بعد از درمان ادامه یافت با پزشک خود تماس بگیرید.
سرنگ
همچنین ممکن است تصمیم بگیرید با استفاده از سرنگ گوش‌های خود را شستشو دهید. در این فرایند شما به آرامی مجرای گوش را با استفاده از آب یا محلول نمک شستشو می‌دهید. اگر ابتدا از نوعی نرم‌کننده جرم گوش استفاده کنید (15 تا 30 دقیقه قبل از شستشو)، این روش اغلب موثرتر است.
بهتر است برای جلوگیری از سرگیجه، محلول را تا حد دمای بدن گرم کنید.
راه‌های ایمن برای خارج کردن جرم گوش:
- از پزشک خود بخواهید که جرم را در مطب خارج کند.
- قسمت بیرونی گوش خود را با پارچه مرطوب تمیز کنید.
- اگر تصمیم به استفاده از گوش پاک‌کن دارید، آن را در مجرای گوش خود فرو نکنید.
- برای نرم کردن جرم گوش جهت آسان‌تر خارج کردن آن می‌توانید از نرم‌کننده جرم گوش استفاده کنید.
- می‌توانید از سرنگ برای شستشوی گوش خود استفاده کنید.
کارهایی که باید از آن‌ها بپرهیزید
بسیاری از افراد نیازی به تمیز کردن مرتب گوش‌های خود ندارند. جرم خودش پاک‌سازی را انجام می‌دهد. اگر از وسایل کوچک مانند گیره‌ی موی سر، گوش پاک‌کن یا گوشه‌های دستمال استفاده کنید، ممکن است جرم را به عمق مجرای گوش هل دهید. پس از تجمع جرم، آن ممکن است متراکم شود.
قانونی که از بیشتر پزشکان خواهید شنید این است که “چیزی کوچکتر از آرنج خود را در گوش خود قرار ندهید”. به عبارت دیگر، از اشیاء تیز، گوش پاک‌کن یا هرچیز دیگری که ممکن است به پرده گوش شما آسیب برساند و باعث کم شنوایی دائمی گردد استفاده نکنید.
نباید سعی کنید گوش‌های خود را شستشو دهید اگر:
- دیابت دارید
- سیستم ایمنی بدن شما نقصی دارد
- پارگی پرده گوش دارید
- لوله تهویه در گوش شما هست
شمع گوش گزینه دیگری است که باید از آن پرهیز کنید. شمع‌های دراز و مخروطی‌شکل داخل مجرای گوش قرار داده شده و سپس روشن می‌شوند تا جرم را با استفاده از مکش به سمت بالا بکشند. شعله شمع ممکن است به شما آسیب برساند یا ممکن است به‌طور تصادفی مومِ شمع داخل گوش بریزد.
عوارض
اگر جرم گوش، مجرای گوش شما را مسدود کند و آن را درمان نکنید، علائم شما بدتر می‌شود. ممکن است دچار تحریک بیشتر گوش و حتی کم شنوایی شوید. جرم همچنین ممکن است به حدی تجمع پیدا کند که دیدن داخل گوش شما برای پزشک مشکل شود و نتواند سایر مشکلات را تشخیص دهد.
چه‌زمانی به پزشک مراجعه کنید
علائم انسداد ناشی از جرم گوش شامل موارد زیر است:
- احساس پُری در گوش
- شنوایی یا گرفته بودن صداها
- گوش درد
همچنین ممکن است این مسئله نشان‌دهنده مشکل پزشکی دیگری مانند عفونت باشد. پزشک شما می‌تواند داخل گوش شما را نگاه کند تا تشخیص دهد آیا علائم شما ناشی از تجمع و تراکم جرم است یا ناشی از چیز دیگری است.
علائم عفونت گوش در بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- درد در گوش میانی
- ترشح مایع از گوش
- کم شنوایی
علائم عفونت گوش به‌طور معمول به سرعت بروز می‌کند. اگر متوجه درد و ترشح گوش شدید، سعی نکنید خودتان آن را درمان کنید. در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درصورت نیاز دارو دریافت کنید.
اگر بیش از یک مرتبه در سال تجمع و تراکم جرم گوش را تجربه می‌کنید یا عوامل خطر خاصی دارید، به پزشک خود بگویید. ممکن است بخواهید هر 6 تا 12 ماه یک‌بار، پزشک گوش شما را شستشو دهد.
چگونه از گوش خود محافظت کنیم
در کنار تمیز نگه داشتن گوش‌ها، برای محافظت از آن‌ها و اطمینان از شنوایی خوب در سال‌های آینده، این نکات را دنبال کنید:
- اشیاء کوچک را در گوش خود فرو نکنید. نباید چیزی کوچکتر از آرنج خود را درون مجرای گوش خود وارد کنید، زیرا این امر می‌تواند باعث آسیب به پرده گوش و تجمع و تراکم جرم گوش شود.
- قرار گرفتن در معرض صداهای بلند را محدود کنید. وقتی صدای خیلی بلندی در محیط هست، از محافظ‌های گوش استفاده کنید.
- هنگام استفاده از هدفون، استراحت‌های دوره‌ای داشته باشید و صدا را به قدری کم نگه‌دارید که شخص دیگری نتواند موسیقی شما را بشنود. ولوم صدا را در سیستم صوتی اتومبیل خود نیز زیاد بالا نبرید.
- گوش‌های خود را بعد از شنا خشک کنید تا از بیماری گوش شناگر جلوگیری کنید. از پارچه‌ای برای پاک کردن قسمت بیرونی گوش استفاده کنید و سر خود را کج کنید تا آب اضافی از گوش خارج شود.
- به هرگونه تغییر شنوایی که با مصرف داروهای خاص رخ می‌دهد توجه کنید. اگر متوجه تغییرات شنوایی، مشکلات تعادل یا زنگ زدن در گوش خود شدید، با پزشک خود تماس بگیرید.
- درصورت درد ناگهانی، افت شنوایی یا هرآسیبی به گوش، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
