درمان کم شنوایی

اگر دچار کم شنوایی شده‌اید، ممکن است از خود بپرسید: آیا می‌توانم شنوایی خود را برگردانم؟ آیا کم شنوایی من درمان دارد؟

درمان کم شنوایی بستگی به علت ایجاد آن دارد. با توجه به این‌که کم شنوایی علل مختلفی دارد، در برخی موارد آن ممکن است با دارو یا جراحی درمان شود. در برخی موارد هم درمانی ندارد، با این حال، دانشمندان به دنبال روشی برای درمان انواع کم شنوایی هستند.

اکنون، روش‌های اصلی درمان کم شنوایی استفاده از سمعک و انواع کاشت‌های شنوایی است. در مواردی که کم شنوایی درمان ندارد این دستگاه‌ها به افراد کم شنوا کمک می‌کنند که بهتر بشنوند. اما هیچ‌کدام از این دستگاه‌ها علل اصلی کم شنوایی را درمان نمی‌کنند.

چندین دارو و روش درمانی اکنون در مرحله آزمایش‌های بالینی قرار دارد و دانشمندان بیان می‌کنند که پیشرفت خوبی در زمینه ژنتیک کم شنوایی داشته‌اند.

با توجه به این چالش‌ها، بیشتر افراد به دنبال روشی برای درمان هستند و همه ما می‌دانیم که سمعک درمان اصلی است. اما آیا راهی برای درمان کم شنوایی بدون سمعک وجود دارد؟

در این مقاله، گزینه‌ها را بررسی خواهیم کرد. در ابتدا، ما به شما خواهیم گفت که پزشکان در مورد درمان انواع مختلف کم شنوایی چه می‌گویند؛ آیا دائمی و قابل‌برگشت است. سپس درباره جدیدترین تحقیقات ژنتیکی در زمینه کم شنوایی صحبت خواهیم کرد.

درمان انواع کم شنوایی: پزشکان چه می‌گویند؟

بیایید با خبر خوب شروع کنیم؛ برخی از انواع کم شنوایی قابل درمان هستند. خبر بد این است که شما احتمالا از نوعی رنج می‌برید که درمان ندارد. در زیر انواع مختلف کم شنوایی و نظرات پزشکان را بررسی خواهیم کرد:

کم شنوایی مرتبط با سن (پیرگوشی) و ناشی از سروصدا (دائمی)

پیرگوشی با افزایش سن برای بسیاری از ما اتفاق می‌افتد و قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض سروصدای بلند می‌تواند مشکل را تشدید کند. مشکل شنوایی بیشتر افراد ترکیبی از کم شنوایی مرتبط به سن و کم شنوایی ناشی از سروصدا است و دشوار است که بدانید علت اصلی چیست.

این شرایط بدون توجه به قرار گرفتن در معرض سروصدا، بیماری‌ها و داروها برای هر کسی ممکن است اتفاق بیفتد و هر دو مربوط به سلول‌های آسیب‌دیده مویی در گوش داخلی شما هستند. این سلول‌های مویی ارتعاشات صوتی را تشخیص می‌دهند و برای شنیدن ضروری هستند.

متاسفانه، به محض آسیب سلول‌های مویی، کم شنوایی دائمی رخ می‌دهد. به گفته پزشکان، سلول‌های آسیب‌دیده مویی نمی‌توانند بهبود‌یافته یا دوباره رشد کنند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) بیان می‌کند:

کم شنوایی مرتبط به سن دائمی است، زیرا علت آن تخریب سلول‌های حسی است که با افزایش سن رخ می‌دهد. با این حال، با استفاده از سمعک و دیگر وسایل کمک شنوایی می‌توان آن را به‌طور موثر درمان کرد.

کم شنوایی ناشی از عفونت گوش (معمولا دائمی نیست)

آیا تا به حال دچار سرماخوردگی یا آنفولانزا شده‌اید یا از عفونت گوش مربوط به آلرژی رنج می‌برید؟ وقتی مایعات در گوش میانی شما جمع می‌شود، محل تولید عفونت می‌شود. نتیجه این کار درد گوش، فشار، گرفتگی و احتقان و در بعضی موارد کاهش شنوایی است – گویی کسی پنبه‌ای در گوش شما فرو برده است.

اگر عفونت گوش خودبه‌خود بهبود نیابد، پزشک معمولا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. اگر بیماری مزمنی باشد، پزشکان ممکن است از لوله‌های تهویه در گوش شما قرار دهند تا گوش میانی شما باز و خشک بماند.

در بیشتر موارد، کاهش شنوایی ناشی از عفونت گوش پس از برطرف شدن عفونت برطرف شده و بهبود می‌یابد. با این حال، موارد شدید عفونت می‌تواند منجر به آسیب شنوایی دائمی شود. همیشه با اولین علائم عفونت به پزشک مراجعه کنید.

کم شنوایی ناشی از جرم گوش (دائمی نیست)

جرم گوش نه تنها از گوش شما در برابر گرد و غبار و دیگر موارد محافظت می‌کند، بلکه وجود آن طبیعی و خوب است. به همین دلیل است که هرگز برای تمیز کردن گوش‌های خود نباید از گوش پاک‌کن استفاده کنید. استفاده از گوش پاک‌کن باعث می‌شود که جرم گوش در گوش‌های شما گیر کرده و منجر به عفونت و کم شنوایی موقتی شوید. در حقیقت، هرگز چیزی در مجرای گوش خود وارد نکنید، زیرا آن ممکن است دردناک باشد و منجر به عفونت شود.

کاهش شنوایی در اثر جرم گوش زیاد در مجرا دائمی نیست. پزشک می‌‎تواند جرم گوش تجمع‌یافته را بدون درد از مجرای گوش شما خارج کند.

اگر مشکل شنوایی شما به دلیل تجمع جرم گوش است، این نوع کم شنوایی با مراجعه به پزشک برطرف می‌شود. برخی از بیماران مبتلا به پیرگوشی تصور می‌کنند که کم شنوایی آن‌ها ناشی از جرم گوش است.

کری ناگهانی (اغلب دائمی نیست)

کم شنوایی حسی‌عصبی ناگهانی (SSHL) معمولا «کری ناگهانی» یا «سکته گوش» نامیده می‌شود. کری ناگهانی از دست دادن سریع شنوایی معمولا در یک گوش است. موسسه ملی ناشنوایی امریکا بیان می‌کند:

کارشناسان تخمین می‌زنند که در سال بین یک تا شش نفر از هر 5000 نفر به کری ناگهانی مبتلا می‌شوند، اما تعداد واقعی افراد مبتلا ممکن است بسیار بیشتر باشد، زیرا اغلب تشخیص داده نمی‌شود. کری ناگهانی ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما اغلب بزرگسالان را در اواخر 40 سالگی و اوایل 50 سالگی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در بسیاری از موارد، کری ناگهانی در صورت درمان سریع برگشت‌‎پذیر است. با این حال، موسسه ملی ناشنوایی امریکا تایید می‌کند که هرچه روند درمان به تاخیر بیفتد، احتمال کم شنوایی دائمی بیشتر خواهد بود؛ در مواردی که درمان بیش از دو تا چهار هفته به تاخیر بیفتد، احتمال بهبود کم شنوایی کمتر خواهد بود.

اگر علائم کری ناگهانی را دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. شنوایی شما به آن بستگی دارد.

نکته مهم؛ انواع دیگری از کم شنوایی ممکن است با علائم مشابه کری ناگهانی ظاهر شوند. این موارد شامل کم شنوایی مربوط به اختلال خودایمنی، مصرف دارو، کلستئاتوم و آکوستیک نورینوما است. این کم شنوایی‌ها ممکن است مشابه کری ناگهانی به نظر برسند، اما با توجه به نوع و میزان کم شنوایی، ممکن است تاحدی درمان شوند. این دلیل دیگری است که به محض مشاهده علائم کم شنوایی، همیشه به پزشک مراجعه کنید.

جدیدترین یافته‌های علمی درمان کم شنوایی

اگر از کم شنوایی مرتبط به سن یا ناشی از سروصدا در اثر آسیب به سلول‌های مویی رنج می‌برید، دائمی است و درمان ندارد. این واقعیت – با توجه به علم پزشکی مدرن – درست است، اما تحقیقات اخیر پزشکی پرتوی از امید را ارائه می‌دهد.

بیایید آخرین یافته‌های علمی درمان کم شنوایی ناشی از آسیب سلول‌های مویی را بررسی کنیم:

دانشمندان هاروارد سلول‌های مویی گوش داخلی را بازسازی می‌کنند (در موش‌ها)

دانشکده پزشکی هاروارد گزارش می‌دهد که دانشمندان ممکن است راهی برای تحریک بازسازی سلول‌های مویی در گوش انسان بالغ کشف کنند. تاکنون، محققان فقط آزمایش‌های خود را بر روی موش‌ها انجام داده‌اند، اما دانشکده پزشکی هاروارد ادعا می‌کند:

آن‌ها توانستند سلول‌های گوش داخلی را برای تکثیر و بازسازی سلول‌‌های مانند سلول مویی در موش بالغ، دوباره برنامه‌ریزی کنند. این مطالعه ممکن است برای بازسازی سلول‌های حسی مویی و دیگر انواع مهم سلول‌های گوش داخلی روشی ارائه دهد.

پیش از این، محققان فقط می‌توانستند سلول‌های مویی را به تقسیم و بازسازی در گوش‌های موش‌ تازه متولدشده، تحریک کنند. آزمایش روی موش‌های بالغ ناموفق بود. از آنجا که سلول‌های مویی گوش انسان از بدو تولد کاملا بالغ شده‌اند، دانشمندان مطمئن نبودند که آیا می‌توانند سلول های گوش انسان را برای تولید مجدد دوباره برنامه‌ریزی کنند.

وقتی محققان هاروارد با موفقیت از ژن درمانی بر روی موش‌های بالغ استفاده کردند، مسیر تحقیق تغییر کرد. این روش درمانی «رشد ژن‌های اولیه گوش داخلی را بازسازی می‌کند به‌طوری که گوش داخلی بالغ خاصیت نوزادی را بدست می‌آورد، که به آن‌ها امکان تقسیم مجدد و بازسازی را می‌دهد.» به گفته نویسنده این مطالعه، ژنگ-یی چن (Zheng-Yi Chen)، «این مقاله برای اولین بار نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی مجدد، سلول‌های گوش داخلی پستانداران بالغ می‌توانند تقسیم شده و به سلول‌های مویی تبدیل شوند، سلول‌هایی که برای شنیدن مورد نیاز هستند.»

چن ادعا می‌کند که یافته‌های وی پایه‌ای برای بازسازی سلول‌های مویی در انسان است. اگر حق با چن باشد، پزشکان ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور، درمان‌های موفقی برای درمان کاهش شنوایی ناشی از افزایش سن و ناشی از سروصدا پیدا کنند.

تحقیقات استنفورد در زمینه ژنتیک کم شنوایی

دانشگاه استنفورد در حال بررسی جنبه‌های ژنتیکی کم شنوایی است. دانشمندان در دانشگاه دریافتند که تقریبا همه کم شنوایی‌ها دارای یک جز ژنتیکی قابل‌توجه هستند، آن‌ها گمان می‌کنند که با توجه به نوع کم شنوایی، ممکن است چندین صد ژن در بدن نقش داشته باشند. تاکنون نیمی از این ژن‌ها را شناسایی کرده‌اند.

استنفورد تحقیقات خود را با تیمی از دانشمندان ادامه می‌دهد. هدف آن‌ها کشف ژن‌هایی است که بیشتر درگیر کم شنوایی هستند و ایجاد آزمایشی است که میزان مستعد بودن فرد به کم شنوایی را اندازه‌گیری می‌کند. روزی، تحقیقات استنفورد ممکن است نقش مهمی در توسعه درمان‌های کم شنوایی داشته باشد.

تمرینات مغزی می‌تواند برخی از علائم کم شنوایی کمک کند

آسیب سلول‌های مویی اکنون غیرقابل‌برگشت است، اما عامل دیگری که باعث کاهش شنوایی می‌شود می‌تواند به توانایی پردازش مغز مربوط شود. اگر مغز دچار محرومیت از سیگنال‌های شنوایی گوش شود، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مغز می‌تواند خود را دوباره اصلاح کرده و از قدرت پردازش خود در مناطق دیگر استفاده کند. بنابراین، بسیار مهم است که قشر شنوایی مغز به‌طور مداوم با سیگنال‌های گفتاری تحریک شود تا بتواند توانایی آن را برای درک گفتار، به‌ویژه در سروصدا حفظ کند. یکی از اصطلاحاتی که متخصصان شنوایی معمولا از آن استفاده می‌کنند «استفاده از آن یا از دست دادن آن» است. به همین دلایل، هرچه زودتر برای کم شنوایی خود کمک بگیرید، بهتر است.

بیشتر بیماران کم شنوایی هنگام تلاش برای گوش دادن به گفتار در محیط پُرسروصدا متوجه کاهش درک گفتار می‌شوند.

تمرینات مغزی برای کمک به تحریک قشر شنوایی و بهبود درک گفتار است، این تمرینات باعث رشد سلول‌های مویی گوش شما نمی‌شود، اما می‌تواند برخی از اثرات کاهش شنوایی را بهبود بخشد. بنابراین، هرچه زودتر سمعک استفاده کنید، بیشتر می‌توانید به مغزتان کمک کنید که گفتار را درک کند.

سمعک، کاشت‌های شنوایی، وسایل کمک شنوایی، لب خوانی و زبان اشاره

سمعک

سمعک­‌ها دستگاه‌های الکترونیکی کوچکی هستند که روی گوش شما قرار می‌­گیرند و صداها را بلندتر و واضح‌­تر می‌­کنند، البته شنوایی طبیعی را به شما باز نمی‌گردانند.

انواع مختلفی از سمعک وجود دارد:

• سمعک­‌های پشت گوشی (رایج‌ترین نوع): سمعک­‌هایی که در بالا و پشت گوش قرار می‌­گیرند.
• سمعک­‌های داخل گوشی: سمعک‌­های کوچکی که در ورودی گوش قرار می­­‌گیرند.
• سمعک‌­های داخل مجرا: سمعک‌­های بسیار کوچکی که کمی داخل­‌تر از ورودی گوش قرار می­‌گیرند، بنابراین قابلیت رویت اندکی دارند.

اگر فکر می­‌کنید به سمعک احتیاج دارید با پزشک معالج خود صحبت کنید. پزشک می­‌تواند شما را به شنوایی‌شناس ارجاع دهد که می­‌تواند به شما توصیه کند آیا سمعک برای شما مناسب است یا خیر و کدام نوع سمعک ممکن است بهترین انتخاب باشد.

کاشت‌­های شنوایی

برای بعضی از افراد سمعک‌­ها کمکی نمی‌­کنند و لازم است طی عمل جراحی، دستگاهی خاص داخل یا روی جمجمه آن­‌ها کاشت شود. به این دستگاه‌ها کاشت شنوایی (hearing implant) می‌گویند.

انواع متداول کاشت‌ها شامل کاشت انتقال استخوانی (bone conduction implant)، کاشت حلزون (cochlear implant)، کاشت ساقه مغز (Auditory brain stem implant) و کاشت گوش میانی (Middle ear implant) است.

کاشت استخوانی

در صورتی‌ که کم شنوایی ناشی از نرسیدن صوت به گوش داخلی باشد، ممکن است کاشت انتقال استخوانی گزینه­ مناسبی باشد.

این نوع کاشت با عمل جراحی به جمجمه شما متصل می‌شود. دستگاه کاشت اصوات را جمع‌­آوری می­‌کند و با ارتعاش استخوان­‌‌های نزدیک گوش شما، آن­‌ها را به گوش داخلی می­‌فرستد.

می­‌توان دستگاه کاشت استخوانی را روشن و خاموش کرد، برای مثال هنگام شب و شنا کردن و یا دوش گرفتن می‌­توان آن را از روی گوش برداشت. بعضی از انواع جدیدتر، به ­جای اتصال‌دهنده روی پوست، با استفاده از آهنربا روی سر نگه داشته می‌­شوند.

کاشت حلزون

اگر کم شنوایی شدید و دائمی دارید و سمعک هم کمک‌کننده نیست، کاشت حلزون می‌­تواند گزینه­ مناسبی باشد. این دستگاه صوت را به سیگنال‌­های الکتریکی تبدیل کرده و آن‌­ها را به بخشی از گوش داخلی به‌نام حلزون ارسال می­‌کند. سیگنال­‌ها از حلزون گوش به مغز می­‌روند و به­ صورت صوت شنیده می‌­شوند.

کاشت حلزون 2 قسمت اصلی دارد:

• میکروفونی در پشت گوش که اصوات را جمع می­‎‌کند و آن­‌ها را به سیگنال‌­های الکتریکی تبدیل می­‌کند و این سیگنال­‌ها از طریق سیم به دستگاهی روی پوست ارسال می­‌شوند.
• دستگاهی که داخل جمجمه قرار دارد و سیگنال­‌های الکتریکی را از دستگاه روی پوست دریافت می‌­کند و آن‌­ها را از طریق سیم­‌هایی به حلزون می‌­فرستد.

قبل از کاشت حلزون، شما باید ارزیابی شوید تا مشخص شود آیا کاشت حلزون می­‌تواند به شما کمک کند یا خیر. کاشت تنها در مواردی کمک‌کننده است که عصبی که صدا را به مغز می­‌فرستد (عصب شنوایی) به‌درستی کار کند.

کاشت ساقه مغز

اگر دچار کم شنوایی دائمی شده‌اید و عصب شنوایی شما نیز مشکل دارد، ممکن است کاشت ساقه مغز شنوایی (ABI) گزینه درمانی مناسبی باشد.

کاشت ساقه مغز مشابه کاشت حلزون کار می­‌کند، اما سیگنال­‌های الکتریکی به­‌جای حلزون، به‌­طور مستقیم از طریق سیم‌­هایی به مغز ارسال می‌‌شوند.

کاشت ساقه مغز معمولا به­‌طور کامل شنوایی شما را بازیابی نمی­‌کند، اما اغلب می‌­تواند آن را تاحدی بهبود بخشد.

کاشت گوش میانی

اگر نتوانید از سمعک‌های مرسوم استفاده کنید، مثلا به موادی که سمعک از آن­‌ها ساخته شده حساسیت دارید یا سمعک به‌درستی در گوش شما قرار نمی‌­گیرد، ممکن است کاشت گوش میانی (MEI) گزینه درمانی مناسب باشد.

کاشت گوش میانی دارای 2 بخش اصلی است:

• دستگاهی متصل به پوست که صدا را جمع‌­آوری می­‌کند و آن را به سیگنال الکتریکی تبدیل می­‌کند.
• دستگاهی زیر پوست که این سیگنال­‌ها را جمع­‌آوری می­‌کند و آن­‌ها را از طریق سیم به استخوان­‌های کوچک شنوایی در عمق گوش می­‌فرستد و باعث ارتعاش آن­‌ها می‌­شود.

ارتعاش استخوان­‌های شنوایی به این معنا است که صدا می­‌تواند به گوش داخلی و مغز شما منتقل شود. این کار به­‌طور کامل شنوایی شما را بازیابی نمی‌­کند، اما می­‌تواند صدا را بلندتر و واضح‌­تر کند.

جلسات پیگیری

باید 6 تا 12 هفته پس از اولین تنظیم سمعک­‌های‌تان، برای شما جلسه پیگیری تعیین شود. این جلسه فرصتی است برای:

• بررسی این‌که آیا از سمعک­‌های خود و هر دستگاه کمک شنوایی که دارید راضی هستید و از آن­‌ها بهترین استفاده را می‌برید.
• پرسیدن درباره خدمات اضافه، مانند ارتباطات، مراقبت­‌های اجتماعی یا خدمات پشتیبانی توانبخشی.
• متوجه شوید آیا می‌­توانید از سمعک دوم بهره‌­مند شوید یا خیر (البته اگر در ابتدا، استفاده از یک سمعک را انتخاب کرده‌­اید.)

وسایل کمک شنوایی (ALDs)

غیر از سمعک­‌ها، وسایل کمک شنوایی بسیاری وجود دارد که به تقویت شنوایی شما در موقعیت­‌های روزمره، در خانه و بیرون آن، کمک می­‌کند.

وسایل کمک شنوایی که می‌­توانند هم‌زمان با سمعک و یا به تنهایی مورد استفاده قرار گیرند عبارت‌اند از:

• حلقه‌­های شنوایی شخصی (loops): مانند حلقه­‌های گردنی، که به شما امکان می­‌دهد موسیقی یا تماس‌های تلفنی را به‌­طور مستقیم از سمعک بشنوید
• خدمات مخابراتی شخصی: دستگاه­‌هایی قابل‌حمل برای کمک به شنیدن از فاصله دور یا در مکان­‌های پُر سروصدا و نویزی
• تقویت­‌کننده­‌های تلویزیون: دستگاه‌­هایی که به شما امکان می­‌دهند صدا را به‌­طور واضح از سمعک خود و بدون نیاز به زیاد کردن صدای تلویزیون بشنوید
• آلارم‌­های دود: متناسب با سطح شنوایی شما، مانند دستگاه­‌های مرتعش‌کننده

برای تهیه وسایل کمک شنوایی با شنوایی‌شناس مشورت کنید.

لب خوانی و زبان اشاره

اگر از بدو تولد ناشنوا بوده‌­اید یا مبتلا به کم شنوایی شدید شده­‌اید، این مسئله می‌­تواند بر توانایی شما در برقراری ارتباط با افراد دیگر تاثیر گذارد.

البته شما می­‌توانید روش­‌های مختلف برقراری ارتباط را که می­‌توانید به ‌جای زبان گفتاری و یا در کنار آن استفاده کنید، یاد بگیرید.

دو روش اصلی شامل:

•  لب خوانی: شما یاد می‌­گیرید به حرکات دهان شخص هنگام صحبت کردن نگاه کنید که متوجه شوید او چه می‌گوید.
• زبان اشاره: روشی دیداری برای برقراری ارتباط با استفاده از حرکات دست، حالات صورت و زبان بدن.