توانبخشی شنوایی/ شنیداری کودکان و بزرگسالان

توانبخشی شنوایی/ شنیداری کودکان

اغلب برای کودکان، واژه “habilitative” برای خدمات توانبخشی شنوایی مناسب‌­تر از “rehabilitative” است. “Rehabilitation” بر بازیابی مهارتی از دست رفته متمرکز است. در کودکان، یک مهارت ممکن است در وهله اول وجود نداشته باشد، بنابراین باید آموزش داده شود و از این رو، خدمات habilitative خواهد بود و نه rehabilitative.

خدمات خاص برای کودکان به نیازهای فردی بستگی دارد که براساس سن فعلی کودک، سن شروع کم شنوایی، سن تشخیص کم شنوایی، شدت کم شنوایی، نوع کم شنوایی، گستردگی کم شنوایی و سنی که تقویت توصیه شده است تعیین می­‌شود.

برنامه توانبخشی شنوایی نیز تحت­ تأثیر مدل ارتباطی است که کودک از آن استفاده می­‌کند. نمونه­‌هایی از مدل­‌های ارتباطی شامل شنیداری-شفاهی، زبان اشاره آمریکایی، ارتباط کلی، گفتار نشانه­‌دار و انگلیسی با کد دستی است.

ناتوان­‌کننده‌­ترین پیامد شروع کم شنوایی در کودکی، اختلال در یادگیری گفتار و زبان است. نشان داده شده است که ترکیبی از تشخیص زودهنگام و استفاده زودهنگام از تقویت، تأثیر مثبت چشمگیری بر توانایی‌های زبان آموزی کودک کم شنوا دارد. در حقیقت می­‌توان انتظار داشت نوزادانی که تا 6 ماهگی کم شنوایی‌­شان تشخیص داده می‌­شود، همتراز با همسالان شنوای خود، به رشد زبان برسند.

خدمات توانبخشی شنوایی برای کودکان معمولاً شامل موارد زیر است:

آموزش درک شنوایی. این قسمت شامل فعالیت­‌هایی برای افزایش آگاهی از صدا، شناسایی اصوات، تشخیص تفاوت بین اصوات (تمایز شنیداری) و پیوند زدن معنی به اصوات است. در نهایت، این آموزش توانایی کودک در تمییز یک کلمه از کلمه دیگر را با استفاده از هرگونه باقی­مانده شنوایی افزایش می‌دهد. درک شنوایی همچنین شامل رشد مهارت­‌های شنیدن با سمعک و دستگاه‌­های کمک شنوایی و نیز نحوه مدیریت شرایط آسان و دشوار شنیداری است.

استفاده از سرنخ‌­های دیداری. این کار فراتر از تمایز اصوات و کلمات روی لب است و شامل استفاده از انواع مختلف نشانه­‌های دیداری است که به پیامی مانند حالت چهره گوینده، زبان بدن و بافت و محیطی که ارتباط در آن انجام می‌­شود، معنا می­‌بخشد.

بهبود گفتار. این قسمت شامل توسعه مهارت در تولید اصوات گفتاری (به تنهایی، در کلمات و در مکالمه)، کیفیت صدا، سرعت گفتار، کنترل تنفس، بلندی صدا و ریتم گفتار است.

توسعه زبان. این بخش شامل توسعه درک زبان (دریافت) و استفاده از زبان (بیان) بر اساس انتظارات رشدی است و فرآیندی پیچیده است که شامل مفاهیم، واژگان، دانش کلمات، کاربرد در موقعیت­‌های مختلف اجتماعی، مهارت­‌های روایت­ کردن، بیان از طریق نوشتن، درک قوانین دستور زبان و… است.

مدیریت ارتباطات. این قسمت شامل درک کودک از کم شنوایی، توسعه مهارت‌­های جر‌ا‌‌ت­‌ورزانه برای استفاده در موقعیت‌های مختلف شنیداری، مدیریت شکست­‌های ارتباطی و تغییر و تعدیل شرایط برای ساده­‌تر کردن برقراری ارتباط است.

مدیریت سمعک و دستگاه‌­های کمک شنوایی. با توجه به این­‌که سمعک کودکان در سنین پایین تنظیم می­‌شود، مراقبت و تنظیم زودهنگام توسط اعضای خانواده و/ یا مراقبان کودک انجام می‌­شود. برای کودکان مهم است که تا حد امکان در مراقبت و مدیریت سمعک شرکت کنند.

با رشد کودک تنظیم کردن، تمیز کردن و عیب‌­یابی سمعک و در نهایت پذیرش مسئولیت هماهنگی قرارهای ملاقات با ارائه‌دهندگان خدمات بر عهده خود اوست.

خدمات برای کودکان در حیطه مداخلات زودهنگام (تولد تا 3 سالگی) و خدمات مدرسه (3 تا 21 سال) و در چارچوب قانون آموزش افراد دارای ناتوانی انجام می‌­شود.

در مداخله زودهنگام، برنامه خدمات خانوادگی فردی تدوین می‌­شود که ممکن است شامل خدمات شنوایی‌شناسی، خدمات آسیب‌­شناسی گفتار، خدمات معلمان ناشنوایان و کم شنوایان و درصورت لزوم، خدمات سایر متخصصان باشد.

وقتی کودک 3 ساله می‌­شود، برنامه آموزش فردی (IEP) تدوین می­‌شود. خدمات ارائه‌شده برای به حداکثر رساندن موفقیت کودک در محیط آموزش عمومی و انتقال به برنامه­‌های آموزشی متوسطه (فنی و حرفه­‌ای، آموزش عالی، تکنیکی) طراحی شده است.

برنامه آموزش فردی نیز ممکن است شامل خدمات شنوایی‌­شناسی، خدمات آسیب­‌شناسی گفتار و زبان و معلمان ناشنوایان و کم شنوایان باشد. هر متخصص در موفقیت آموزشی و موفقیت کلی کودک نقشی دارد.

توانبخشی شنوایی/ شنیداری بزرگسالان

اگر بزرگسال هستید، خدمات توانبخشی شنیداری/ شنوایی بر سازگاری با کم شنوایی‌­تان، حداکثر استفاده از سمعک، جستجو در دستگاه­‌های کمکی که ممکن است به شما کمک کنند، مدیریت مکالمات و مسئولیت ارتباطات شما متمرکز خواهد شد. خدمات می‌­تواند به­‌صورت انفرادی، در گروه­‌های کوچک یا ترکیبی از هر دو باشد.

کم شنوایی شما. مهم است که کم شنوایی خاص خود را بفهمید. گاهی برای حل شدن مسائل باید با شنوایی‌­شناس و خانواده خود چندین گفتگو داشته باشید.

با درک بهتر کم شنوایی، بینش جدیدی درمورد این­‌که چرا فکر می‌­کنید مردم نجواگونه حرف می­‌زنند، چرا “می‌­شنوید” اما نمی‌­توانید “بفهمید”، چرا با صدای خانم‌ها مشکل دارید، و سایر سوالاتی که مدت­­‌های طولانی است که از خود می‌­پرسید، به دست خواهید آورد.

درک خانواده شما از کم شنوایی شما. خانواده شما نمی‌­دانند شما چگونه می­‌شنوید. آنچه آن­‌ها می­‌دانند این است که شما خوب نمی­‌شنوید! آن­‌ها می‌­دانند که برای برقراری ارتباط با شما انرژی زیادی صرف می­‌کنند.

گاهی شنوایی­‌شناس فایل ضبط شده‌­ای را پخش می­‌کند که شنوایی شما را شبیه­‌سازی می­‌کند تا خانواده شما بتوانند آنچه را که شما تجربه می­‌کنید بهتر درک کنند.

سمعک شما. سمعک شما چه کاری انجام می­‌دهد و چه کاری انجام نمی‌­دهد؟ وقتی انتظارات واقع‌­بینانه‌­ای دارید، راحت‌­تر می­‌توانید با سمعک خود سازگار شوید. همچنین شنوایی­‌شناس شما باید نحوه مراقبت از سمعک­‌تان و نحوه عیب­‌یابی مشکلات را مرور کرده و به هریک از سوالات شما پاسخ دهد.

در زمان تنظیم سمعک، اطلاعات زیادی به شما داده می­‌شود و یادگیری و به خاطر سپردن همه آن­‌ها دشوار است. همچنین همان­‌طور که از سمعک خود استفاده می­کنید، سوالات بیشتری به ذهن شما خطور می‌­کند.

بسیاری از شنوایی‌­شناسان از این فرصت استفاده می­‌کنند تا انواع سمعک­‌ها و نحوه کار آن­‌ها را مرور کنند. این مسئله به شما کمک می‌­کند تا بفهمید چرا این نوع سمعک، برای شما انتخاب شده است.

این مرور همچنین به اعضای خانواده کمک می­‌کند تا درک کنند که سمعک برای شما شخصی‌سازی شده است. اغلب اعضای خانواده و دوستان خیرخواه شما، مدام تبلیغات انواع دیگری از سمعک­‌ها را برای شما ارسال می­‌کنند و یا درمورد دوستان دیگری که سمعک “بهتری” دارند صحبت می­‌کنند. علت این مسئله آن است که آن­‌ها متوجه نیستند که این مدل به این دلیل برای شما انتخاب شده است که نیازهای کم شنوایی و موقعیت­‌های ارتباطی روزمره شما را پاسخگو باشد.

یادگیری گوش دادن دوباره. حتی اگر سمعک ندارید اما متوجه شده‌­اید که کم شنوایی دارید، خدمات توانبخشی شنوایی می­‌تواند راهکارهایی برای بهبود گوش دادن و افزایش اثربخشی ارتباطات به شما ارائه دهد.

اگر سمعک جدید یا کاشت حلزون داشته باشید، دنیای شما مملو از صداهایی خواهد بود که وجود آن‌ها را فراموش کرده­‌اید. شما از حالتی که به یک دنیای آرام تبدیل شده است به دنیای معمولا پر از سروصدایی که در آن زندگی می­‌کنیم باز خواهید گشت. با آموزش و تمرین، عادات شنیداری جدیدی کسب خواهید کرد.

دستگاه‌­های کمک شنوایی. سمعک هنگام خواب شما را بیدار نمی­‌کند. سمعک ممکن است در تئاتر به شما کمکی نکند؛ اما دستگاه‌­های زیاد دیگری وجود دارد که می­‌تواند به شما کمک کند، مانند دستگاه‌­های گوش دادن به تلویزیون، سیستم­‌های اِف‌اِم (FM) شخصی برای استفاده در سخنرانی‌­ها، میکروفون­‌های کنفرانس و تقویت­‌کننده‌­های تلفن. می­‌توانید با این دستگاه‌­ها آشنا شوید و ببینید چگونه می‌­توانند زندگی اجتماعی، خانوادگی و کاری شما را بهبود ببخشند.

استفاده از سرنخ‌­های دیداری. همه از چشمان خود برای به دست آوردن سرنخی درمورد آنچه مردم می­‌گویند ، خلق و خوی آن­‌ها، علاقه‌­شان به موضوع مکالمه و… استفاده می‌­کنند. شما احتمالاً، حتی بیشتر از سایرین، از چشمان خود برای جبران آنچه نمی­‌توانید بشنوید استفاده می­‌کنید.

آموزش گفتارخوانی، دستورالعمل رسمی درمورد چگونگی تولید صداهای گفتاری ارائه می­‌دهد که در آن، اصوات روی لب­‌ها دیده می‌­شود. یادگیری این­‌که کدام کلمات دارای حرکت دهان یکسانی هستند، اما معنی کاملاً متفاوتی دارند می­‌تواند به‌طور باورنکردنی در افزایش درک مکالمات مفید باشد. همچنین می‌­توانید از طریق دنبال کردن سرنخ­‌های دیداری دیگر، مانند حالات صورت، حرکات و اشاره‌­ها، حرکت بدن و زبان بدن، اطلاعات مفید زیادی کسب کنید.

به‌­عنوان مثال، اگر از گفته­‌ها اطمینان ندارید، حالت چهره ممکن است به شما کمک کند بفهمید که آیا سخنران گفته است “من دیوانه­‌ام” یا “من ناراحتم” (mad or sad). بررسی گسترده­‌تر عواملی مانند محیط فیزیکی، بافت و مفهوم مکالمه و افراد شرکت­‌کننده در مکالمه نیز در به دست آوردن اطلاعات درباره آنچه گفته شده و یا احتمالاً بعدا گفته می­‌شود، مفید است.

توانبخشی شنوایی. توانبخشی استراتژی­‌های شنیداری زیادی را برای فرد کم شنوا و خانواده‌­اش فراهم می­‌کند، به‌طوری‌که بتواند ارتباطات را بهبود بخشد. برخی از این موارد به شرح زیر است:

• مدیریت مکالمه. با یادگیری پذیرش جرات­‌ورزانه مسئولیت ارتباطات خود (نه پرخاشگرانه!) می‌توانید ارتباطات موثرتری برقرار کنید. روش‌­های زیادی برای جرات­‌ورزی وجود دارد. می‌توانید از مردم بخواهید که قبل از صحبت با شما توجه شما را جلب کنند، به آن­‌ها پیشنهاد کنید که روبرو شما بایستند و از آن­‌ها بخواهید فریاد نزنند.

روش دیگر جرات­‌ورزی، یادگیری و استفاده از استراتژی­‌های مدیریت شکست­‌ها و انقطاع­‌های ارتباطی است. بدانید چه موقع به­‌جای درخواست “تکرار کردن”، درخواست “بیان مسئله به شیوه‌ای دیگر” کنید، بدانید چگونه یک استراتژی شفاف­‌سازی را استفاده کنید و نیز نحوه سوال پرسیدن را بیاموزید.

• چیدمان منزل شما. اکنون که اطلاعات بیشتری درمورد کم شنوایی خود کسب کرده‌­اید، ممکن است بخواهید چیدمان منزل خود را برای داشتن مکالمه ساده‌­تر (و آن نمای تمام ­رخ که بالاتر اشاره شد) تغییر دهید.
• ممکن است بخواهید نور را تغییر دهید تا بتوانید چهره شریک مکالمه خود را بهتر ببینید. شاید فرش کردن منزل بتواند از نظر استراتژیک نویز را جذب کند. شاید دستگاه­‌های هشداردهنده­‌ای وجود داشته باشد که بتواند به شما کمک کند تشخیص دهید که زنگ در چه موقع به صدا درمی­آید.
• مقابله با نویز پس­‌زمینه خارج از خانه. به‌­عنوان مثال، در رستوران پُر سروصدا، میزی دورتر از آشپزخانه و ظروف پُر سروصدا درخواست کنید. به‌­طور مستقیم مقابل همراه خود بنشینید تا بتوانید درک خود از مکالمه را به حداکثر برسانید.
• حقوق قانونی شما. امروزه قوانینی مانند قانون معلولیت آمریکایی­‌ها وجود دارد که تطابق محل کار افراد کم شنوا و مکان­‌های اجتماعات عمومی، مانند بیمارستان­‌ها، دادگاه­‌ها و عبادتگاه‌­ها را فراهم می­‌کند.
• گروه­‌های حمایتی. تنها شما دچار کم شنوایی نیستید. عضویت در گروه‌های حمایتی به شما این فرصت را می‌دهد تا از تجربیات دیگران درس بگیرید؛ این­‌که آن­‌ها چگونه سفر کردن­، جلسات، قرارهای ملاقات، مراجعه به بیمارستان، مکالمات تلفنی، شنیدن در تئاترها، روابط اعضای خانواده و یا همکاران شغلی را اداره می­‌کنند؟ آیا از دستگاه‌­های کمک شنوایی استفاده می‌کنند؟ چه چیزی موثر بوده است؟
• گروه‌­های حمایتی. انجمن­‌ها برای حل مشکلات و پشتیبانی متقابل هستند؛ همچنین برای شوخی و تفریح شما، جزء اساسی برای کنار آمدن با کم شنوایی!، مفید هستند.