دیس‌آرتری
دیس‌آرتری (Dysarthria) اختلالی حرکتی-گفتاری است و زمانی اتفاق می‌افتد که نتوانید عضلات مورد استفاده برای تولید گفتار را در صورت، دهان یا سیستم تنفسی خود هماهنگ یا کنترل کنید. این اختلال معمولاً در اثر آسیب مغزی یا بیماری‌های عصبی مانند سکته مغزی ایجاد می‌شود.
افراد مبتلا به دیس‌آرتری در کنترل عضلات مورد استفاده برای تولید صداهای طبیعی مشکل دارند. این اختلال می‌تواند بسیاری از جنبه‌های گفتار شما را تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است توانایی تلفظ صحیح صداها یا صحبت با ولوم صدای طبیعی را از دست بدهید. ممکن است نتوانید کیفیت، لحن و سرعت گفتار خود را کنترل کنید. گفتار شما ممکن است کند یا نامفهوم شود. در نتیجه ممکن است درک آنچه تلاش می‌کنید بگویید برای دیگران دشوار باشد.
نقص‌های گفتاری خاصی که تجربه می‌کنید به علت اصلی دیس‌آرتری شما بستگی دارد. به‌عنوان مثال، اگر دیس‌آرتری ناشی از آسیب مغزی باشد، علائم خاص شما به محل و شدت آسیب بستگی دارد.
علائم دیس‌آرتری چیست؟
علائم دیس‌آرتری می‌تواند از خفیف تا شدید باشد. علائم معمول عبارتند از:
- گفتار نامفهوم
- گفتار آهسته
- گفتار سریع
- ریتم غیرطبیعی و تغییرپذیر گفتار
- صحبت کردن آرام یا نجواگونه
- مشکل در تغییر بلندی گفتار خود
- کیفیت صدای تودماغی، پرفشار یا خشن
- مشکل در کنترل عضلات صورت
- مشکل در جویدن، بلعیدن یا کنترل زبان خود
- آبریزش دهان
علل دیس‌آرتری
بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند باعث دیس‌آرتری شوند. ازجمله:
- سکته مغزی
- تومور مغزی
- آسیب ضربه‌ای سر
- فلج مغزی
- فلج بل (Bell’s palsy)
- مالتیپل اسکلروز (MS)
- دیستروفی عضلانی
- اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
- سندرم گیلن باره
- بیماری هانتینگتون
- میاستنی گراویس
- بیماری پارکینسون
- بیماری ویلسون
- آسیب به زبان‌تان
- برخی از عفونت‌ها، مانند گلودرد استرپتوکوکی یا التهاب لوزه‌ها
- برخی از داروها، مانند مواد مخدر یا داروهای آرام‌بخش که بر سیستم عصبی مرکزی شما تأثیر می‌گذارند
چه کسانی در معرض ابتلا به دیس‌آرتری هستند؟
دیس‌آرتری می‌تواند کودکان و بزرگسالان را تحت تأثیر قرار دهد. اگر موارد زیر را داشته باشید، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیس‌آرتری هستید:
- احتمال بالای سکته مغزی داشته باشید
- به بیماری دژنراتیو مغزی مبتلا باشید
- بیماری عصبی-عضلانی داشته باشید
- سومصرف الکل یا مواد مخدر داشته باشید
- از نظر سلامتی ضعیف باشید
تشخیص دیس‌آرتری
اگر پزشک مشکوک شود که شما دیس‌آرتری دارید، ممکن است شما را به آسیب‌شناس گفتار و زبان ارجاع دهد. این متخصص می‌تواند از چندین معاینه و تست برای ارزیابی شدت و تشخیص علت دیس‌آرتری شما استفاده کند، مثلا نحوه صحبت کردن و حرکت لب‌ها، زبان و عضلات صورت شما را ارزیابی خواهد کرد. همچنین ممکن است جنبه‌های کیفیت صوت و تنفس شما را ارزیابی کند.
پس از معاینه اولیه، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را درخواست کند:
- بررسی بلع
- اِم‌آرآی (MRI) یا سی‌تی اسکن برای تهیه تصاویر دقیق از مغز، سر و گردن شما
- الکتروانسفالوگرام (EEG) برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی در مغز شما
- الکترومیوگرام (EMG) برای اندازه‌گیری تکانه‌های الکتریکی عضلات شما
- بررسی انتقال عصبی (NCS) برای اندازه‌گیری قدرت و سرعتی که اعصاب شما در ارسال سیگنال‌های الکتریکی دارند
- آزمایش خون یا ادرار برای بررسی وجود عفونت یا بیماری دیگری که ممکن است علت دیس‌آرتری شما باشد
- پونکسیون کمری (lumbar puncture) برای بررسی وجود عفونت، اختلالات سیستم عصبی مرکزی یا سرطان مغز
- آزمایش‌های نوروسایکولوژی برای اندازه‌گیری مهارت‌های شناختی و توانایی درک زبان، خواندن و نوشتن شما
درمان دیس‌آرتری
برنامه درمانی توصیه شده برای دیس‌آرتری توسط پزشک شما به تشخیص خاص شما بستگی دارد. اگر علائم شما مربوط به یک بیماری زمینه‌ای باشد، پزشک ممکن است داروها، جراحی، گفتاردرمانی یا سایر روش‌های درمانی را برای رفع آن توصیه کند.
به‌عنوان مثال، اگر علائم شما به عوارض جانبی داروهای خاصی مربوط باشد، پزشک ممکن است تغییراتی را در رژیم دارویی شما توصیه کند.
اگر دیس‌آرتری شما ناشی از تومور یا ضایعه‌ای در مغز یا نخاع شما باشد که قابل جراحی است، پزشک ممکن است جراحی را به شما پیشنهاد دهد.
آسیب‌شناس گفتار و زبان ممکن است بتواند به شما در بهبود توانایی‌های ارتباطی‌تان کمک کند. او ممکن است برای کمک به شما در موارد زیر، برنامه درمانی ارائه دهد:
- افزایش حرکت زبان و لب
- تقویت عضلات گفتاری‌تان
- کاهش سرعت صحبت کردن‌تان
- بهبود تنفس شما برای بلندتر صحبت کردن
- بهبود تولید شما برای گفتار واضح‌تر
- تمرین مهارت‌های ارتباطی گروهی
- ارزیابی مهارت‌های ارتباطی شما را در موقعیت‌های واقعی زندگی
پیشگیری از دیس‌آرتری
دیس‌آرتری می‌تواند ناشی از بیماری‌های زیادی باشد، بنابراین پیشگیری از آن دشوار است. اما می‌توانید با رعایت سبک زندگی سالم که احتمال سکته مغزی شما را کاهش می‌دهد، ریسک ابتلا به دیس‌آرتری را کاهش دهید. مثلا:
- به‌طور منظم تمرین کنید.
- وزن خود را در سطح سالم نگه دارید.
- مقدار میوه و سبزیجات را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
- کلسترول، چربی اشباع و نمک را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
- مصرف الکل خود را محدود کنید.
- از استعمال دخانیات و قرار گرفتن در معرض دود آن‌ها بپرهیزید.
- از داروهایی که پزشک تجویز نکرده استفاده نکنید.
- اگر مبتلا به فشار خون بالا هستید، برای کنترل آن اقداماتی انجام دهید.
- اگر دیابت دارید، برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود را دنبال کنید.
- اگر دچار آپنه انسدادی خواب هستید، به دنبال درمان آن باشید.
چشم‌انداز
چشم‌انداز شما به تشخیص خاص شما بستگی دارد. از پزشک خود بخواهید اطلاعات بیشتری درمورد علت دیس‌آرتری و همچنین گزینه‌های درمانی و چشم‌انداز طولانی‌مدت شما به شما ارائه دهد.
در بسیاری از موارد، کار با آسیب‌شناس گفتار و زبان می‌تواند به شما در بهبود توانایی برقراری ارتباط کمک کند. به‌عنوان مثال، انجمن شنوایی، گفتار و زبان آمریکا گزارش داده است که حدود دو سوم بزرگسالان مبتلا به بیماری سیستم عصبی مرکزی می‌توانند مهارت‌های گفتاری خود را با کمک آسیب‌شناس گفتار و زبان بهبود ببخشند.
