تقریبا 34 میلیون کودک در سرتاسر جهان از نوعی کم شنوایی، مانند ناشنوایی، رنج می‌برند. ناشنوایی نوعی کم شنوایی است که باعث می‌شود فرد شنوایی بسیار کمی داشته باشد یا اصلا شنوایی نداشته باشد.
برخی از افراد، ناشنوا به دنیا می‌آیند و برخی دیگر پس از تولد و به علت‌های زیر ناشنوا می‌شوند:
- بیماری‌ها
- تصادفات
- ژنتیک
- سایر اتفاقات
با توجه به تغییراتی که در اثر کم شنوایی در مغز رخ می‌دهد، افراد ناشنوا ممکن است با زبان به شیوه‌ای متفاوت از افرادی که قادر به شنیدن هستند ارتباط داشته باشد.
در این مقاله ما درباره چگونگی تأثیر زبان بر ناشنوایان و همچنین برخی باورهای نادرست درباره ناشنوایی صحبت خواهیم کرد. همچنین درباره این‌که چگونه مدافع افراد ناشنوا در جامعه خود باشیم و در برخورد با آن‌ها باملاحظه رفتار کنیم صحبت خواهیم کرد.
آیا افراد ناشنوا به زبان خاصی فکر می‌کنند؟
برای درک این‌که زبان چگونه بر تفکر ما تأثیر می‌گذارد و چگونه این امر در شیوه تفکر ناشنوایان تأثیر می‌گذارد، ابتدا باید ماهیت تفکر انسان را بفهمیم.
معمولاً انسان‌ها از طریق رشته‌هایی از کلمات، تصاویر و یا ترکیبی از هردو فکر می‌کنند:
- بعضی از افراد در درجه اول از طریق کلمات فکر می‌کنند، یعنی کلمات و توصیفات در افکارشان غالب است.
- برخی دیگر در درجه اول از طریق تصاویر فکر می‌کنند،به این معنی که تصاویر و عکس‌ها در افکار آن‌ها غالب است.
افرادی که ناشنوا به دنیا آمده‌اند
توانایی شنیدن کلمات می‌تواند بر این‌که کسی با استفاده از کلمات فکر می‌کند یا تصاویر، تأثیر بگذارد.
بسیاری از افرادی که ناشنوا به دنیا می‌آیند هرگز فرصت شنیدن گفتار را نداشته‌اند. این امر بعید به نظر می‌رسد که آن‌ها بتوانند از طریق گفتار فکر کنند؛ اما با توجه به این‌که روش اصلی پردازش زبان در ناشنوایان از طریق اشکال دیداری ارتباط است، طبق مطالعه‌ای در سال 2006، آن‌ها به احتمال زیاد از طریق تصاویر فکر می‌کنند.
این تصاویر ممکن است تصاویر و عکس‌های اشیاء باشد یا ممکن است شامل دیدن علائم کلمه مانند زبان اشاره یا دیدن حرکات لب‌ها، مثلا در لب خوانی باشند.
افرادی که ناشنوا به دنیا نیامده‌اند
پدیده دیدن بصری علائم و حرکات لب‌ها ممکن است با افکار شنوایی (کلمات) در افرادی که ناشنوا به دنیا نیامده‌اند، درهم آمیخته شود. در این حالت افكار افراد، تحت تأثیر این‌که آن‌ها چقدر زبان آموخته‌اند و زبان مادری آن‌ها چیست و نیز عوامل دیگر خواهد بود.
آیا موارد منحصربه‌فرد دیگری در مغز اتفاق می‌افتد؟
تحقیقات زیادی انجام شده است که وقتی فردی ناشنوا به دنیا می‌آید، در مراکز مربوط به زبان در مغز او چه اتفاقی می‌افتد.
دو ناحیه اصلی مغز که ناشنوایی بر آن‌ها اثر می‌گذارد، لوب گیجگاهی (تمپورال) و نیمکره چپ است.
لوب گیجگاه شامل منطقه ورنیکه (Wernicke) است که در پردازش صداها و زبان نوشتاری و گفتاری نقش دارد.
نیمکره چپ شامل ناحیه بروکا (Broca) است که در ترجمه افکار به گفتار نقش دارد.
وقتی فردی ناشنوا به دنیا می‌آید، نشنیدن گفتار یا زبان می‌تواند بر این نواحی مغز تاثیر بگذارد.
البته این به آن معنی نیست که منطقه ورنیکه یا منطقه بروکا در افراد ناشنوا فعال نمی‌شوند. مطالعه‌ای در سال 2008 نشان داد كه این مناطق، به جای گفتار، برای زبان اشاره فعال می‌شوند.
شواهد نشان می‌دهد که مغز به درک و تولید زبان اشاره در افراد ناشنوا به همان روشی پاسخ می‌دهد که به درک و تولید گفتار در افرادی که توانایی شنیدن دارند پاسخ می‌دهد.
در حقیقت مطالعه تحقیقاتی کوچکی که در سال 2000 انجام شد، نواحی مغزی مرتبط با گفتار و زبان را در شرکت‌کنندگان ناشنوا و شنوا بررسی کرد. آن‌ها مناطق فعال‌سازی زبان مشابهی را در مغز افراد ناشنوا و شنوا پیدا کردند.
باورهای درست و نادرست
برخی تصورات غلط رایج درباره چگونگی تأثیر ناشنوایی بر زندگی شخص وجود دارد.
در این قسمت باورهای درست و نادرست درباره ناشنوایی آورده شده است که امید است بتواند به اصلاح برخی از این تصورات غلط کمک کند.
باور نادرست: همه کم شنوایی‌ها یکسان هستند
واقعیت: کم شنوایی می‌تواند از خفیف تا خیلی شدید باشد. بیشتر افرادی که ناشنوا به دنیا می‌آیند، عموماً از لحظه تولد دچار کم شنوایی عمیق هستند. این نوع کم شنوایی مادرزادی است و با کم شنوایی که می‌تواند در کودکی ایجاد شود تفاوت دارد.
باور نادرست: سمعک‌ها می‌توانند شنوایی را به افراد ناشنوا برگردانند
واقعیت: سمعک‌ها معمولاً نوعی مداخله هستند که برای کم شنوایی خفیف تا متوسط استفاده می‌شوند.
اگر فردی با کم شنوایی عمیق متولد شود، ممکن است کاشت حلزون مداخله پزشکی مناسب‌تری باشد که ممکن است به بازیابی بخشی از شنوایی فرد کمک کند.
باور نادرست: فقط افراد مسن ممکن است ناشنوا باشند
واقعیت: کم شنوایی یک بیماری شایع است که با افزایش سن ما را درگیر می‌کند، اما تقریباً 0.2 تا 0.3 درصد از کودکان با سطوح مختلف کم شنوایی، ازجمله ناشنوایی، متولد می‌شوند.
باور نادرست: زبان اشاره جهانی است
واقعیت: هیچ زبان اشاره جهانی وجود ندارد که توسط همه ناشنواها استفاده شود.
زبان اشاره آمریکایی (ASL) زبانی است که توسط آمریکایی‌های ناشنوا صحبت می‌شود و با زبان اشاره‌های دیگری که در کشورهای دیگر مانند انگلیس یا ژاپن استفاده می‌شود، متفاوت است.
باور نادرست: همه افراد ناشنوا می‌توانند لب خوانی کنند
واقعیت: همه افراد ناشنوا از لب خوانی به‌عنوان یک روش موثر ارتباط استفاده نمی‌کنند. در حقیقت عوامل زیادی وجود دارد که بر میزان دشواری لب خوانی تأثیر می‌گذارد، مانند گوینده یا زبانی که صحبت می‌شود.
باور نادرست: ناشنوا بودن بر حواس دیگر تأثیر نمی‌گذارد
واقعیت: بیشتر افرادی که ناشنوا به دنیا می‌آیند، دارای حواسی با عملکرد طبیعی هستند، اما برخی تحقیقات در سال 2012 نشان داده‌اند قشر شنوایی مغز، که به‌طور معمول اصوات را پردازش می‌کند، در افراد ناشنوا محرک‌های بینایی و لامسه را پردازش می‌کند.
باور نادرست: افراد ناشنوا نمی‌توانند رانندگی کنند
واقعیت: افراد ناشنوا قطعا می‌توانند رانندگی کنند و می‌توانند این کار را همانقدر ایمن و کارآمد انجام دهند که افراد شنوا انجام می‌دهند. درباره وسایل نقلیه اورژانس که نیاز به آگاهی شنوایی دارند، دستگاه‌هایی وجود دارد که می‌تواند به ناشنوایان کمک کند تا حضور آن‌ها را تشخیص دهند.
باور نادرست: ناشنوایان نمی‌توانند صحبت کنند
واقعیت: این تصوری قدیمی و غلط است که افراد ناشنوا نمی‌توانند صحبت کنند. فارغ از شرایط دیگری که مانع گفتار می‌شود، ناشنوایان می‌توانند صحبت کنند، اما به علت عدم شنیدن اصوات، ممکن است در کنترل صدای خود مشکل داشته باشند.
چگونه باملاحظه باشیم
ناشنوا بودن یک فرد بهانه‌ای برای این نیست که سایرین بی‌ملاحظه باشند یا به او اجازه حضور در جمع را ندهند. این وظیفه کل جامعه ماست که در برابر ناتوانی‌های افراد محترمانه رفتار کنیم.
در این قسمت چند نکته برای این‌که چگونه مدافع افراد ناشنوا در جامعه خود باشیم و در برخورد با آن‌ها باملاحظه رفتار کنیم، آورده شده‌است:
- با فرزندان ناشنوا با جملات کامل و واضح صحبت کنید، زیرا این کار می‌تواند به تقویت مهارت‌های زبانی آن‌ها کمک کند. کودکان به راحتی یاد می‌گیرند و می‌توانند مهارت‌های جدید را به سادگی کسب کنند. وقتی با کودکی ناشنوا صحبت می‌کنید، استفاده از زبان اشاره و گفتار واضح می‌تواند به یادگیری زبان کمک کند.
- وقتی با کسی که ناشنواست صحبت می‌کنید، مستقیم به او نگاه کنید و آهسته و واضح صحبت کنید. اگر به‌طور مستقیم با شخص ناشنوایی صحبت می‌کنید که توانایی لب خوانی دارد، دیدن واضح چهره و دهان شما به او در درک گفتار کمک می‌کند.
- فقط به علت این‌که فردی ناشنوا است، از زبان یا رفتارهای اغراق‌آمیز و از روی ترحم استفاده نکنید. همه مستحق احترام و مهربانی هستند، چه ناتوانی داشته باشند و چه نداشته باشند. اگر از این مدل رفتارها در برخورد با افراد شنوا استفاده نمی‌کنید، برای افراد ناشنوا نیز انجام ندهید.
- در موقعیت‌های اجتماعی که شخص ناشنوایی از اعضای خانواده، دوستان یا همکاران حضور دارد، آگاه و همراه باشید. در موقعیت‌های اجتماعی برخی از ناشنوایان ممکن است خود را جدای از جمع بیابند. چه فرد ناشنوا یک عضو خانواده باشد و چه یک دوست، مطمئن شوید که او را در مکالمات خود شرکت می‌دهید. همین امر درباره همكاران یا افراد غریبه نیز صدق می‌كند. پیشنهاد همراهی و شرکت در یک مکالمه می‌تواند در ایجاد احساس خوشحالی و راحتی در فرد بسیار موثر باشد.
- درصورت لزوم از گزینه‌های دیگری استفاده کنید، مانند زیرنویس یا حتی مترجم. درصورت لزوم از گزینه‌های قابل‌دسترس که در اختیار دارید استفاده کنید. به‌عنوان نمونه، اگر فردی ناشنوا را استخدام می‌کنید، استفاده از مترجم می‌تواند به ساده‌تر شدن تغییرات کمک کند. گزینه‌های قابل‌دسترس در موقعیت‌های دیگر همچنین می‌تواند از حضور فرد در جمع حمایت کند.
- وقتی شک دارید، بپرسید که فرد به چه چیزی نیاز دارد. تصور نکنید که همه افراد ناشنوایی که با شما در ارتباط هستند، به یک شیوه ارتباط برقرار می‌کنند. وقتی شک دارید، بپرسید: ترجیح می‌دهید چگونه ارتباط برقرار کنید و من چه کاری می‌توانم انجام دهم تا ارتباط برای شما آسان‌تر شود؟
کلام پایانی
افرادی که ناشنوا به دنیا می‌آیند، متفاوت از افرادی که وقتی متولد می‌شوند صداها را می‌شنوند، زبان را تجربه می‌کنند. بدون توانایی شنیدن، بسیاری از ناشنوایان برای برقراری ارتباط به بینایی خود تکیه می‌کنند. یادگیری زبان از طریق بینایی نیز بر تفکر فرد تاثیر می‌گذارد. بیشتر افراد ناشنوا تمایل دارند از طریق تصاویری فکر کنند که سبک ارتباطی ترجیحی آن‌ها را بازنمایی می‌کند.
اگر می‌خواهید درباره چگونگی حمایت از جامعه ناشنوایان اطلاعات بیشتری کسب کنید، برای دریافت منابع بیشتر به انجمن ناشنوایان مراجعه کنید.
