اختلالات شنوایی و گفتار چیست؟
اختلالات شنوایی و گفتار (Hearing and speech disorders) می‌تواند بر همه، هم کودکان و هم بزرگسالان، تأثیر گذارد. علل زیادی برای این اختلالات وجود دارد، شامل علل جسمی، رشدی و نیز بیماری‌ها، و روش‌های بسیاری برای درمان آن‌ها در دسترس است.
اختلال شنوایی
اختلال شنوایی شرایطی است که در آن شما نمی‌توانید صداها را به‌طور کامل از طریق گوش‌های خود دریافت کنید. این اختلال می‌تواند نوسان داشته باشد یا دائمی باشد. میزان کم شنوایی می‌تواند از سختی در شنیدن تا ناشنوایی کامل متفاوت باشد.
کم شنوایی ممکن است انتقالی یا حسی‌عصبی باشد.
انتقالی
کم شنوایی انتقالی مربوط به موارد زیر است:
- مجرای گوش
- پرده گوش
- گوش میانی و استخوان‌های آن
حسی‌عصبی
کم شنوایی حسی‌عصبی مربوط به یکی از موارد زیر است:
- گوش داخلی
- عصب‌های داخل گوش شما
- ترکیبی از گوش داخلی و اعصاب داخل گوش شما
کم شنوایی می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از موارد باشد، ازجمله:
- ناهنجاری گوش
- عفونت گوش
- آلرژی‌ها
- تومورها
- جرم گوش به‌گونه‌ای که مسیر صوتی را در مجرای گوش مسدود کرده باشد
- اتواسکلروز، نوعی بیماری ارثی که باعث کم شنوایی به دلیل رشد بیش از حد استخوان در گوش داخلی می‌شود
- قرار گرفتن در معرض سروصدای بلند
- ضربه به سر
- ویروس یا بیماری
- افزایش سن
این مشکلات می‌تواند روی یک یا هر دو گوش شما اثر گذارد. درمان می‌تواند شامل دارو و یا در بعضی موارد جراحی باشد. سایر درمان‌ها شامل موارد زیر است:
- سمعک
- کاشت حلزون
- توانبخشی یا تربیت شنوایی
اختلال گفتاری
اختلال در گفتار، که به آن اختلال ارتباطی یا اختلال صوتی نیز گفته می‌شود، شرایطی است که فرد در تولید صداها مشکل دارد. اختلالات گفتاری متفاوت است، در برخی موارد فرد گاهی قادر به تولید صداها نیست، ولی در برخی موارد دیگر، نمی‌تواند صدایی تولید کند. علائم اختلال گفتاری عبارتند از:
- لکنت زبان
- اضافه کردن صداها و کلمات اضافی
- کشیده‌گویی کلمات
- خراب‌گویی صداها هنگام صحبت کردن
- خستگی واضح هنگام تلاش برای برقراری ارتباط
- مکث‌های مکرر هنگام تلاش برای برقراری ارتباط
- مشکلات در بیان و تولید
- مشکلات صوتی
اختلال گفتاری می‌تواند مشکلی در فعالیت‌های زیر باشد:
- تولید یا ایجاد صداها
- فرآیندهای واجی یا شنیدن و تکرار الگوهای صوتی
اختلال گفتاری می‌تواند ناشی از موارد زیادی باشد، مانند:
- اختلالات رشدی
- اختلالات عصبی
- سندرم‌های ژنتیکی
- کم شنوایی
- بیماری
برخی از اختلالات گفتاری خفیف پس از گذشت زمان از بین میروند. هدف از درمان، بهبود تولید از طریق گفتاردرمانی و تقویت تارهای صوتی و سایر عضلات مورد استفاده در تولید گفتار است.
راهنمایی برای مشکلات شنوایی
درمان‌های مختلف بسیاری به مشکلات شنوایی کمک می‌کند. سمعک و کاشت حلزون صداها را برای شنیدن بهتر تقویت می‌کنند. تکنیک‌های دیگر مانند لب خوانی می‌تواند به شما در یادگیری سازگاری و تطابق با اختلال شنوایی کمک کند.
مداخله زودهنگام در کودکان، قبل از 6 ماهگی، می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا با سرعتی مشابه همسالان خود روند تکامل و یادگیری را طی کنند. با توجه به اینکه کودکان دارای اختلالات شنوایی، مهارت شنیدن را می‌آموزند، و نه اینکه اختلال آن‌ها بهبود یابد، اغلب به آن توانبخشی شنوایی گفته می‌شود.
توانبخشی شنوایی شامل موارد زیر است:
- سمعک
- استراتژی‌های گوش دادن
- تکنولوژی‌های کمکی، مانند:
- تلفن‌های تقویت‌شده
- مدولاسیون فرکانسی شخصی
- سیستم‌های اِف‌اِم (FM)
- سیستم‌های مادون قرمز
کاشت حلزون نیز می‌تواند مفید باشد. کاشت حلزون دستگاهی است که طی جراحی در گوش شما کاشت می‌شود و از میکروفن‌ها برای تشخیص صدا و انتقال آن به عصب شنوایی شما استفاده می‌کند و در واقع قسمت‌های آسیب‌دیده گوش را دور می‌زند.
توانبخشی شنوایی به بزرگسالان مبتلا به مشکلات شنوایی کمک می‌کند. این خدمات شامل موارد زیر است:
- سمعک
- کاشت حلزون
- استراتژی‌های گوش دادن
- تکنیک‌های ارتباطی
- تکنولوژی کمکی
- گروه‌های پشتیبان
گفتاردرمانی
گفتاردرمانی می‌تواند به افراد مبتلا به طیف وسیعی از اختلالات گفتار کمک کند، مانند:
- مشکلات روانی گفتار
- لکنت زبان
- مشکلات زبانی
- اختلالات صوتی، مانند:
- ندول‌ها و پولیپ‌های تارهای صوتی
- فلج تارهای صوتی
- دیسفونی اسپاسمودیک
- اختلالات بلع، اغلب در نتیجه:
- اختلالات سیستم عصبی
- بیماری رفلکس معده–مری (GERD)
- سکته مغزی
- آسیب به سر یا نخاع
- اختلالات زبان نوشتاری
- اختلالات رشدی
گفتاردرمانگر برنام‌های برای شما تدوین می‌کند، شامل:
- فعالیت‌هایی برای کمک به شما در توسعه دستور زبان و ساختار جمله مناسب
- تمریناتی برای کمک به شما در تقویت و یادگیری نحوه حرکت لب‌ها، دهان و زبان برای تولید صداهای خاص
- روش‌های ارتباطی، مانند:
- زبان اشاره
- حرکات و اشاره‌ها
- حالات چهره
- تکنولوژی کمکی
درصورت مشکل در بلع، ممکن است لازم باشد تمریناتی برای تقویت عضلات مرتبط با خوردن و بلع انجام دهید.
چشم‌انداز
اختلالات شنوایی و گفتار در هرفردی می‌تواند رخ دهد. آن‌ها ممکن است نتیجه شرایطی خاص یا ترکیبی از دلایل باشند:
- ممکن است با آن‌ها متولد شوید.
- ممکن است با افزایش سن ایجاد شوند.
- ممکن است به دنبال بیماری دیگری ایجاد شوند.
اگر این اختلالات در کودکان زود تشخیص داده شوند، مراقبت و کمک‌های بیشتر می‌تواند سرعت یادگیری فرزند شما را در سطحی برابر با همسالانش حفظ کند. صرفن‌ظر از سن و موقعیت شما، برنامه‌ها و خدمات زیادی وجود دارد که به شما در شنوایی و گفتار کمک می‌کند.
